Abstract:
در سالهای اخیر روابط اسراییل آذربایجان در منطقه خاورمیانه و قفقاز در مرکز توجه -
سیاسی قرار گرفته است. ماهیت روابط میان آذربایجان و اسراییل باید فراتر از دشمنی
ایدئولوژیک و سیاسی با ایران یا ارمنستان و در جهت درک توازن قوا و موضوع نیازهای
متقابل اقتصادی و امنیت انرژی مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد. اگر چه در ادبیات
سیاسی موجود، به نقش فاکتورهای سیاسی و امنیتی پرداخته شده است، اما به صورت
چشمگیری نقش فاکتورهای اقتصادی و تکنولوژیک و تاثیر آن در پیشبرد رابطه میان دو
کشور مورد غفلت قرار گرفته است. هدف محقق در مقاله حاضر آن است دریابد علاوه بر
اهداف، منافع و الزامات سیاسی و امنیتی، عوامل اقتصادی و تکنولوژیک و نیازهای
متقابل حیاتی دو طرف در این زمینه چه نقشی را در شکل دهی و تحکیم روابط در
سطح کنونی ایفا کرده است. به همین دلیل، در مقاله حاضر توجه خاصی به نقش
آذربایجان به عنوان یک تولید کننده عمده نوظهور انرژی و همچنین نیازهای حیاتی
اسراییل در حوزه امنیت انرژی شده است. برای پاسخ به سوال پژوهش ابتدا تاریخچه
روابط دو کشور و اهداف، انگیزه ها و اولویت های سیاست خارجی که باعث ترغیب باکو و
تل آویو به ایجاد و گسترش روابط گردیده، واکاوی می شود و سپس نقش فاکتورهای
اقتصادی، تکنولوژیک و نظامی در پیشبرد این روابط به تفکیک مورد تجزیه و تحلیل قرار
می گیرد. یافته های تحقیق نشان می دهد نیازهای متقابل حیاتی اقتصادی دو کشور در
حوزه امنیت انرژی و نیز دسترسی به تکنولوژی پیشرفته نظامی و دانش مدرن برای
دستیابی به توسعه پایدار تاثیرگذارترین فاکتورها در شکل دهی سطح کنونی رابطه میان
آذربایجان و اسراییل بوده است.
Machine summary:
یافته های تحقیق نشان می دهد نیازهای متقابل حیاتی اقتصادی دو کشور در حوزه امنیت انرژی و نیز دسترسی به تکنولوژی پیشرفته نظامی و دانش مدرن برای دستیابی به توسعه پایدار تاثیرگذارترین فاکتورها در شکل دهی سطح کنونی رابطه میان آذربایجان و اسراییل بوده است .
این پژوهشها اگر چه مشکلات مربوط به بحث امنیت انرژی اسراییل و آذربایجان را مورد توجه قرار داده اند، اما نقش ایـن فـاکتور در کنـار سـایر الزامـات اقتصـادی و تکنولوژیک در ایجاد رابطه استراتژیک دو کشور مغفول واقع شده است .
مقاله همچنین به ارزیابی نقش خـط لولـه بـاکو- تفلیس - جیهان به عنـوان یـک هـاب انـرژی و توانـایی آن در انتقـال نفـت و گـاز آذربایجان به اسراییل و سایر نقاط جهان از یک سو و از دیگر سـو اهمیـت موضـوع امنیت انرژی برای اسرائیل و ایجاد تنوع در مسیرهای تهیـه نفـت و گـاز بـرای ایـن کشور می پردازد تا تاثیر امـر امنیـت انـرژی را در گسـترش رابطـه میـان اسـرائیل و آذربایجان مورد تحلیل قرار دهد.
آنچه در این میان مورد بحث و توجه قرار گرفته ، بحران امنیت ملی است کـه مسئله اساسی هر دو کشور آذربایجان و اسراییل از ابتدای تشکیل خـود بـوده اسـت : بحران اسراییل محاصره شده بـا همسـایگان متخاصـم عـرب خـود از سـال ١٩٤٨ و درگیری بر سر منطقه قره باغ با ارمنستان که بلافاصله پس از استقلال در سـال ١٩٩١ اتفاق افتاد.