Abstract:
تجارب چند دهه اخیر نشان داده است که در بسیاری از موارد به دلیل اضطراری که در فرایند بازسازیهای پس از سانحه وجود دارد، معمولا برنامههای بازسازی جامع و چند بعدی نیستند. در بازسازیهای پس از سانحه کمیت ساخت و سازها و بعد کالبدی بازسازی بیشتر نمود مییابد و سایر ابعاد بازسازی مانند ابعاد اجتماعی، اقتصادی و یا بعد کیفی بازسازی کالبدی، کمتر مورد نظر است. لذا ازجمله مسائلی که در سالهای اخیر در الگوهای بازسازی مورد توجه قرار گرفته است و در اغلب فضاهای عمومی بازسازی شده فقدان آن احساس میشود بحث کیفیت زندگی است. در این راستا هدف پژوهش حاضر، ارزیابی کیفیت زندگی در بازسازیهای پس از سانحه و چگونگی تاثیر فرایند بازسازی بر آن است. محدوده انجام این تحقیق، دهستان شیروان از توابع شهرستان بروجرد است، که در جریان زلزله فروردین ماه 1385 دچار تخریب شد.. روش تحقیق پژوهش حاضر توصیفی- تحلیلی با استفاده ازمدل های کمی است. بر اساس تجزیه و تحلیل صورت گرفته، کیفیت زندگی روستاهای دهستان شیروان در سه سطح بالا، متوسط و پایین سطحبندی شدهاند. برای شناخت سطوح کیفیت زندگی 8 شاخص مورد استفاده از طریق مدل AHP وزندهی شده و مدل تاپسیس فازی به عنوان روش تصمیم گیری چند معیاری بکار گرفته شده است. یافتههای تحقیق نشان میدهد که بر اساس معیارها و محاسبات انجام شده به ترتیب روستاهای بزازنا، بصری با امتیازات 7812/0 و 7418/0 بالاترین میزان کیفیت زندگی و روستاهای طنجور و دارتی به ترتیب با 3959/0 و 4272/0 امتیاز از پایینترین میزان کیفیت زندگی برخوردار بودهاند.
Experiences of recent decades show that in many case – because of the state of emergency in the process of after-disaster reconstruction – reconstruction programs are not typically comprehensive and multidimensional. In these cases, the quantity of construction and the physical reconstruction seems to have been more accentuated as compared to other aspects such as the social, economic and physical reconstruction, or the quality of physical reconstruction. So among the issues that have been considered in the patterns of reconstruction in recent years is the quality of life, the low rate of which is felt in most of the reconstructed public spaces. Hence the aim of this study is to evaluate the quality of life in after-disaster reconstruction, investigating how it is affected by the reconstruction process. The study area of this research is Shirvan district which was damaged during an earthquake in April 1385. The Methodology of this research is descriptive and analytic, using quantity models. The required data is collected using questionnaires. Based on the analyses, the quality of life in Shirvan County ranked into three classes: high, medium and low. To estimate the levels of the quality of life, 8 indexes were weighed using AHP model. Then Topsis as a multiple Attribute Decision-making model was applied. Results show that Bacazna and Basari with 0/7812 & 0/7418 have had the highest quality of life, and Tanjor and Darti with 0/3959 & 0/4272 have had the lowest quality of life.
Machine summary:
مفهوم کیفیت زنـدگی در مقایسه با رفاه که در بعد عینی و ذهنی آن بیشتر متکی بر فرد اسـت و رفـاه جامعـه را برآیند رفاه مجموع افراد میداند، مفهومی فربه تر است و بر کیفیت اجتماعی نیز تمرکـز دارد (غفاری و امیدی، ١٣٨٨: ١١٨) / امنیت اقتصادی- اجتماعی همبستگی اجتماعی اشتغال /مسکن / بهداشت /آموزش /امنیت /حمل و نقل / اوقات فراغت / درآمد/ برابری فرصت ها امنیت غذایی/ پوشش بیمه ای کاهش نابرابری منطقه ای کیفیت برابری جنسیتی زندگی توزیع مناسب درآمدها تداوم پذیری مشارکت توانمندسازی حفظ محیط زیست آزادی کاهش آلودگی هوا/ صوتی شکل ١: مدل نظری برای بررسی کیفیت زندگی در برنامه ریزی (غفاری و امیدی، ١٣٨٨: ١١٨) بازسازی پس از سانحه «بازسـازی عبـارت اسـت از تـأمین کـل خـدمات و زیرسـاخت هـای تخریـب شـده ، جایگزینی کالبدی بناهای منهدم شده ، احیا کردن و توانمند ساختن مجـاری اقتصـادی و در نهایت شرایط زیست جامعه مصیبت زده .
از این رو از مدل های تصمیم گیری چندمعیاره ای استفاده شد که امکان ورود هم زمان چندین تصـمیم گیرنـده را بـا معیارهـا و اهـداف و گزینـه هـای گوناگون فراهم می آورد بنابراین در مطالعه حاضر، از تاپسـیس فـازی بـرای رتبـه بنـدی کیفیت زندگی پس از بازسازیهای پس سانحه زلزله روستاهای دهستان شیروان از توابع شهرستان بروجرد لرستان مورد استفاده قرار گرفت .