Abstract:
تحقیق حاضر، با هدف تمهید زمینه برنامهریزی توسعه پایدار روستایی، به شناسایی سطح پایداری روستاهای شهرستان تکاب در استان آذربایجان غربی میپردازد. در این راستا، از 44 شاخص محیطی، اجتماعی و اقتصادی استفاده میشود. حجم نمونه 69 روستاست که در طبقات طبیعی- جمعیتی توزیع میشوند. گردآوری دادهها از طریق مراجعه به 629 مطلع محلی صورت میگیرد. با روش تحلیل عاملی و تقلیل شاخصها به هجده مولفه، نمرات عاملیبهدست آمده بهجای شاخصهای اولیه وارد مدل موریس میشود و بدین ترتیب، سطح پایداری روستاها بهدست میآید. نتایج پژوهش نشاندهنده ناپایداری حدود 5/ 88 درصد روستاهای مورد بررسی است. از نظر پایداری، بین روستاهای کوهستانی و سایر روستاها تفاوت معنیدار دیده میشود؛ و همچنین، پایداری روستاها با میزان جمعیت و فاصله آنها از مرکز شهرستان رابطه معنیدار دارد. از اینرو، پیشنهادهای پژوهش مواردی چون بهرهبرداری پایدار منابع، توانمندسازی مردم و ایجاد تشکلهای محلی، تنوعبخشی به معیشت، اولویتدهی به روستاهای کوهستانی، و بازنگری در سیاستهای جمعیتی و خدماترسانی را دربرمیگیرد.
The study is an attempt to identify sustainability level in Takab county in West Azarbaijan province of Iran. This can provide a ground for sustainable rural development planning. The study has used 44 environmental، social and economic indicators. The sample size consists of 69 villages that are grouped in to natural-demographic classes. Data are collected through 629 local informants. By applying factor analysis، the data are reduced to 18 components and factor scores are entered as primary indicators to Morris Model to extract the sustainability level. The results show that 88.5 percent of villages are unsustainable. A significant difference exists between mountainous and other villages from a sustainability stance. There are significant relationships between rural sustainability with population، and with the distance from the center of the county. The study recommends the sustainable use of resources، people empowerment، establishment of local organizations، subsistence diversification، prioritization of mountainous villages and a review of demographic policies and services.
Machine summary:
"بنابراین ، نظر به اهمیت توسعة پایدار به مثابه راهبرد مطلوب و نیز با اتکا به یافته های پژوهش ، در راستای توسعة پایـدار روسـتاهای محـدودة بررسـی ، انجـام اقـدامات زیـر ضروری می نماید: ۱- با توجه به ناپایداری بخش عمدة روستاهای مورد بررسی ، انجام پژوهش هـا ی آتـی در راستای شناسایی علل ناپایداری های روستایی و ارائة راهکار و برنامه ریزی برای برون رفت از آن با توجه به ویژگی های طبیعی -انسانی منطقه توصیه می شود؛ ۲- با توجه به ناپایداری محیطی در بیشتر روستاهای مورد بررسی ، لازم است که توجه به منابع پایه و برنامـه ریـزی و اقـدام در راسـتا ی کـاهش ناپایـداری هـای محیطـی روستاها در اولویت قرار گیرد؛ و در همین راستا، می توان برنامه هایی نظیـر اصـلاح شیوة آبیاری ، بهبود الگوی کشت ، اصلاح شیوة شخم ، رعایـت تنـاوب زراعـی ، بـه حداقل رساندن استفاده از کود و سم ، تعادل دام و مرتع ، ایجاد شـبکه هـای مناسـب دفع فاضلاب و پسماندو مهم تراز همه ، افزایش آگاهی مردم نسبت به محدودیت - های محیطی را مد نظر قرار داد؛ ۳- از آنجا که ۸۷درصد روستاهای بررسی شده در شهرستان تکـاب از بعـد اجتمـاعی ناپایدارند، برنامه ریزی و اقدام در زمینـة کـاهش مهـاجرت هـای فصـلی و دائمـی ، تقویت مشارکت همه جانبه و مستمر در برنامه های توسعة روستا، ایجاد تشکل هـای محلی ، و توانمندسـازی روسـتاییان در زمینـة کـارآفرینی و مـد یریت پایـدار امـور روستا ضروری به نظر می رسد؛ ۴- از آنجا که ۸۸/۴درصد روستاهای مورد بررسی از بعد پایداری اقتصادی ناپایدارند، پیشنهاد می شود با شناسایی استعدادها و توان هـای اقتصـادی بـالقوه در روسـتاهای منطقه ، مواردی نظیر افزایش بهـره وری تولیـد، ایجـاد و توسـعة صـنایع تبـدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی ، توزیع مناسب و عادلانة اعتبارات بانکی ، و تنوع بخشی به اقتصاد و معیشت روستاییان در چارچوب راهبرد توسعة پایـدار مـورد توجـه قـرار گیرد؛ ۵- نظر به تأیید رابطة پایداری محیطی و اقتصادی و نیـز تفـاوت معنـی دار روسـتاهای کوهستانی نسبت به سایر روستاها از نظر پایداری و ابعـاد آن ، ضـرورت توجـه بـه پایداری محیطی ، اجتماعی و اقتصادی این روستاها اهمیتی مضاعف مـی یابـد ."