Abstract:
دو منظومه عرفانی - عاشورایی ، آتشکده نیر تبریزی وگنجینه الاسـرار عمـان سـامانی دو شاهکار ادبی هستند که سرایندگانشان با نگرشی عرفانی که بخـش اعظمـی از ادب و شـعر فارسی را در بر گرفته ؛ به شرح واقعه عاشورا که خود دریایی از معارف دینی شیعیان را دربر می گیرد؛ پرداخته اند. بهترین و بالاترین جایگاه ارائه و بالیدن عرفان و نماد و نمـود عشـق واقعی عاشق به معشوق ، ماجرای کربلا و داستان یگانه عاشورا است که در این دو اثـر فـاخر به زیبایی با درآمیختن عشق با حماسه به تصویر کشیده شده است . پـس بررسـی و تبیـین عناصر عرفانی به کار گرفته شده در این دو اثر فـاخر حـوزه ادبیـات عاشـورایی و تشـریح و تحلیل شباهت ها و تفاوت های آنان جهت غنا بخشیدن به آموزه های عرفـانی نـاب اسـلامی شعر و ادب فارسی و فرهنگ عاشورایی از اهمیت خاصی برخوردار است . هـدف اصـلی ایـن مقاله بررسی و مقایسه عناصر عرفانی در دو منظومه عاشورایی گنجینه الاسرار عمان سامانی و آتشکده نیر تبریزی است و در ادامه فراوانی مولفه های عرفانی دو منظومه مورد مطالعه را به دست آورده و در پایان به تحلیل اطلاعات با روش تحلیل محتوا پرداخته شده است .
Machine summary:
"٥. واژه های عرفانی مشترک دو منظومه مجموع واژه هایی که هم نیر تبریزی و هم عمان سامانی در منظومه های خود به کار برده اند؛ به شرح زیر می باشند: اسرار، آیینه /مرآت ، آفتاب ، امتحان ، آزمایش ، ممتحن ، آتش ، اشارت ، ایمان ، انبساط ، منبسط ، آب ، آشنا، اول ، آخر، اهل دل ، اهل ارادت /مودت ، (صفا) ، اهل راز /معنی ، باده ، بیابان ، بی خودی ترک خودی ، برق ، بلأ، مبتلا، بلیات ، بالا، بحر،بازار عشق ، بازاری ، بیگانه ، بیگانگی ، باقی /بقا، بازار، بزم ، بهشت ، بندگی ، بساط ، پروانه ، پرده ، پیر، تسلیم ،تشنه ،(تشنگان )، توحید، تجلی ، جمال ، جلوه ، جهل ، جام ، (جامی )، جرعه ، جوان ، جان ، جلال ، جنت ، (خلد)، جذبه ، جبرئیل ، (جبرئیلا)، چوگان ، چهره (چهر)، چشم (دیده )، چشمه (سرچشمه )، حقیقت ، حیرت (حیران )، حال (حالت )،حلقه (سرحلقه )، حرص ، حسرت ، حجاب ، حضرت ، حکیم (حکمت )، خمار، خموشی ، خیمه ، خلوت (خلوتی )، خضر، خانه ، خاص الخاص ، دل (قلب )، درد، دریا، دلبران ، دست ، دامن (دامان )، دلیل ، دم (دمی )، دوست (دوستی )، دانا(دانایان )، در، دولت ، ذکر، ذات ، ذوق ، روح ، رنگ ، رضا، روز، راز، رحمانی (رحمت )، رخ ، رخش ، رمز، روح الامین ، روی ، زلف ، ساقی ، ساغر، سخن ، سوزد، سر، سدره ، سنگ ، سوخته (سوزنده )، سلیمان ، سینه ، سلطان ، سروش ، سایه ، شام ، شمع ، شراب ، شب ، شور، (شورشی )، شوخ ، شوق (اشتیاق )، شاه ، شهود، شب اسرا، شیطان ، /ابلیس /، اهریمن ، صید، الصلاه ، صاحب ، صبر ، صفا ، ( صیقل )، صهبا، صدا، طلب ، طریق ، طوطی ، طوبی ، طایر ، (طایرا/ طایران /، طایری )، طفل ، طور، ظلمت ، عشق ، عاشق ، عقل ، عهد ، ( میثاق ) ، عیش (عشرت )، عطش ، عزم ، غیرت ، فانی ، ( فنا)، فرق ، فراق ، فیض ، فتنه ، قامت ، قضا، قطب ، قهر، (قهری ) ، کافر، ( کفر)، کین ، کشف ، (کاشف )، گیسو، گرمی ، ( گرم )، گرفتار، گوهر، لب ، لامکان ، لیلی ، لطف ، لعل ، لاابالی ، می ، مست ، مستی ، موج ، محو، معشوق ، مغز، محنت ، مهر، مکان ، محرمان ، ( محرم )، ملامت گوی ، محب ، (محبوب ) ، میدان ، مژه ، معراج ، مظاهر، ( مظهر)، مرغ ، (مرغان /مرغی )، نور، ناز، نفس ، ناموس ، نقد، نظر ، ( نگاه )، ناله ، نوا / آواز، نی ، نیاز، ولا، وصال ، ( وصل )، وجد، وقت ، وجود، وفا، هو، یقین ، یار، یوسف ."