Abstract:
یکی از ساختهای مفهومی مهم در پژوهشهای معنیشناسان شناختی طرحوارههای تصویری هستند. هر استعاره حاصل یک طرحواره مفهومی یا نگاشت بزرگ استعاری است. طرحوارههای تصویری از تعامل انسان با جهان اطراف در ذهن وی شکل میگیرند. طرحوارههای گوناگونی وجود دارد که بر درک استعاری ما از جهان تأثیر میگذارد و بسیاری از مفاهیم انتزاعی را به صورت استعاری ساختاربندی میکند. زندگی دنیوی و اخروی از جمله مفاهیمی است که در قرآن کریم به تفصیل مطرح شده است. پژوهش حاضر که به روش تحلیلی – توصیفی انجام شده، به دنبال پاسخ این سوال است که طرحوارههای تصویری در زبان قرآن در حوزه زندگی دنیوی و اخروی چگونه شکل گرفتهاند؟ هدف نهایی تحقیق حاضر کشف و درک دقیقتر مفاهیم و معانی قرآنی است. نتایج نشان میدهدطرحوارههای حرکتی، حجمی، قدرتی، موقعیت بالا و پایین، خطی، نزدیکی و دوری و موقعیت عقب و جلو در حوزه زندگی دنیوی و اخروی به کار رفته است.
Machine summary:
این پژوهش به سؤالات ذیل پاسخ میدهد: الف- چه نوع طرحوارههایی در متن قرآن به عنوان اساس استعارههای مفهومی در حوزه زندگی دنیوی و اخروی به کار رفتهاند؟ ب- در قرآن کریم از کدام طرحواره تصویری در حوزه زندگی دنیوی و اخروی بیشتر از طرحوارههای دیگر استفاده شده است؟ 2- پیشینه در حوزه طرحوارههای تصویری در متن قرآن کریم پژوهشها و مطالاتی صورت گرفته است؛ اما در هیچکدام از آنها زیرساخت طرحوارهای استعاره زندگی سفر است، به صورت اختصاصی و مفصل مورد بررسی قرار نگرفته است و تنها در برخی از پژوهشها به صورت مستقیم و یا غیرمستقیم به برخی از طرحوارههای زیربنایی این استعاره اشاره شده است؛از جمله: مقاله "مفهومسازی زندگی در زبان قرآن" (فصلنامه زبانپژوهی دانشگاه الزهرا، 1393هـ.
طرحوارههای تصویری دارای انواع متفاوتی هستند که این انواع به همراه نمونههایی از آیات قرآن در حیطه زندگی دنیوی و اخروی مورد بررسی قرار میگیرد: 1-3- طرحواره حرکتی 2 ( سفر و اجزای آن) «مفهومسازی تعبیرهای حرکتی در زبان، اهمیت فوقالعادهای دارد و توانایی گوینده یا نویسنده را در صورت پویایی دادن به یک موقعیت ایستا را نشان میدهد.
در ذیل به برخی از مفاهیمی اشاره میشود که بخشی از زندگی دنیوی و اخروی به شمار میآیند و برای عینیتر کردن آنها، به مثابه ظرف در نظر گرفته شدهاند: 1-2-3- راه واژه صراط در عبارت «صراط مستقیم» که درستترین و استوارترین راه رسیدن به مقصد درست زندگی است، بر اساس این طرحواره شکل گرفته است.