Abstract:
این مقاله بر آن است تا با بررسی و بازکاوی رسالة کشف المحجوب اثر ابویعقوب
سجستانی که یکی از مهم ترین آثار فارسی اسماعیلی به شمار می رود، به برخی از پرسشها
و ابهامات دربارة آن پاسخ گوید. برای این منظور نگارنده پنج پرسش اصلی را مطرح
کرده و با مروری بر پژوهشهای انجام گرفته به ویژه جدیدترین تحقیقات پژوهندگان
غربی آنها را نقد و تحلیل کرده و کوشیده است تا با ارائة شواهد و دلایل کافی، بهترین
اظهار نظرها را برگزیند.
این پنج پرسش به طور عمده دربارة زبان اصلی اثر، مترجم رساله، کامل یا ناقص بودن
ترجمه، قرائت "جستار" یا "جستار" و تناقض میان آراء ابویعقوب و منتقدانش پیرامون
مساله ی "تناسخ" است.
By examining and analysing Abu Ya’qub Sajestani’s Kashf al-Mahjub, a very important Isma’ili treatise in Persian, this article intends to address a number of queries and ambiguities about it. To this end, the present writer puts forward five basic questions and, by going over the studies carried out up until now – especially the most recent ones made by Western scholars - endeavours to analyze and evaluate them, opting for the best of them by presenting sufficient reasons.
These five questions are mainly concerned with the original language of the work, its translator, the degree of completeness or otherwise of the translation, how the word (جستار (جستار is read, and the contradiction between the views of Abu Ya’qub and his critics regarding the problem of تناسخ (metamorphosis).
Machine summary:
"ابراهیمـی دینـانی بـا قاطعیت ابراز کرده که ابویعقوب سجستانی آثار خـود را بـه هـر دو زبـان عربـی و فارسی می نوشته و کتاب کشف المحجوب او در اصل به فارسی بوده است (ابراهیمی دینانی ، ١٣٨٣: ٣٣٥/١).
وجود عبارتی عربی با تصریح به نام ابویعقوب که گویا چون برگردان آن به زبان فارسی برای مترجم دشوار و فهم آن برای مخاطب سخت بوده ، آن عبـارت را عینا نقل کرده است : «با یعقوب گویذ الانبعاث انفعال من البعث ، و المنبعث المنفعل ، و المبعوث المفعول » (سجستانی ، ١٣٢٧: ٨٣؛ نیز بنگرید به : ١٣ :١٩٤٩ ,Corbin و صـفا، ١٣٦٣: .
د. یادکرد ناصر خسرو از کتاب کشف المحجوب در کنار دو اثر دیگـر ابویعقـوب یعنی سوس البقاء و رسالة باهره که هر دو به زبان عربی است ، این احتمال را تقویت می کند که کشف المحجوب نیز در اصل به عربی نوشته و بعدها به فارسی ترجمه شده باشد (زریاب خویی ، همان ).
گروهـی ترجمـة آن را بـه ناصر خسرو نسبت داده اند (نفیسی ١٣٤٤: ٥٩/١ ؛ ٢٠ :١٩٩٦ ,walker و همو ١٣٧٧: ٣٦) که آن نیـز بعیـد مـی نمایـد؛ چراکـه ناصرخسـرو در زادالمسـافر آشـکارا بـر مطالـب کشف المحجوب خرده می گیرد و می نویسد: و خواجه ابویعقوب سگزی ، رحمه الله به وقتی که سوداش رنجه کرده بـود، در ایـن معنـی [تناسخ ] سخن گفته و متابعان خاندان حق را سوی این مذهب دعوت کـرده اسـت ."
(
, 
, 
)
