Abstract:
کتاب « کنزالعرفان فی فقه القرآن» اثر فاضل مقداد (م.826 ق) یکی از کتابهای معتبر در تحلیل فقهی ـ تفسیری آیات الاحکام است. این کتاب به دلیل ویژگی ها و امتیازهای فراوانش در تفسیر فقهی آیات، همواره مورد توجه ارباب دانش و اساتید فن بوده است. در این مقاله، ضمن اشاره به مهم ترین ویژگی های فقهی آن، از جمله تفسیر آیات الاحکام به ترتیب ابواب فقهی، طرح دقیق اصطلاحات فقهی و ارائه تعریف جامع و مانع از آن ، استفاده از استدلال های عقلی در تحلیل و استنباط احکام، به کار بردن قواعد فقهی در تبیین آیات و بهره گیری از اقوال فقیهان امامیه و عامه در تفسیر آیات الاحکام ، برخی از آراء خاص فقهی و نظریات تامل برانگیز او مورد مطالعه و نقد و بررسی قرار می گیرد.
Machine summary:
به نظر می رسد روش اخیر مناسب ترین نحـوة بررسـی در تفسـیر آیـات فقهـی قرآن است ، زیرا در روش نخست ، از آنجا که آیات مربوط به یک عمل ماننـد نمـاز بـه مناسبت های مختلف نازل شده و در سور متعدد پراکنـده اسـت ، اولا نمـی تـوان احکـام مربوط را یکجا ارائه و بررسی کرد؛ ثانیا این روش تفسیر آیات الاحکام موجـب ناتمـام شدن مطالب و ناقص شدن بحث و در مواردی سبب تکرار مکررات می گردد.
فاضل مقداد در تفسیر آیه ٧ سوره طلاق با استفاده از قاعدة نفی عسـر و حـرج می گوید: « ینکه بعضی گفته اند به دلیل عبارت «لا یکلف الله نفسـا الا مـا آتاهـا » معیـار نفقه (در کمیت و کیفیت ) حال زوج است نـه زوجـه وگرنـه در بسـیاری از مـوارد بـه خصوص زمانی که زوجه از حسب و نسب و تمکن مالی برخـوردار بـوده و زوج نیـز معسر باشد، موجب تکلیف مالایطاق بر زوج می شود، در پاسخ باید گفت : اولا فتـوای علمای ما این است که نفقه زن بر اساس عرف و عادت امثال اوست ؛ ثانیا آیة شریفه به دلیل عبارت «لا تضاروهن » که در آیه قبل آمده، دلالت دارد بر اینکـه نفقـة زوجـه بایـد مناسب و لایق به حال زوج باشد و اگر ملاک در پرداخت نفقه توان مالی زوج باشد در مواردی موجب اضرار بر زوجه می گردد؛ ثالثا عبارت «لا یکلف الله نفسـا الا مـا آتاهـا» مطلق است و در این آیه با توجه به عبارت «سیجعل الله بعد عسر یسرا » مقید می شود به موردی که زوج توان اداء نفقة زوجه را داشته باشـد.
(
, 
, 
)
