Abstract:
مقاله «متشابه» (ambiguous) از مستشرق یهودی، خانم لی کینبرگ، در دایرة المعارف قرآن لیدن به چاپ رسیده است. در ابتدای این مقاله، نویسنده دو معنای «مشابه» و «چند پهلو» را برای واژه «متشابه» ذکر کرده است که در خصوص معنای اول به بحث ارتباط آیات مشابه با اعجاز قرآن و در مورد معنای دوم به سه بحث آیات ناسخ و منسوخ، جواز تفسیر قرآن و اعجاز قرآن پرداخته است. نوشتار حاضر به بررسی نقاط قوّت و ضعف این مقاله به لحاظ ساختاری و محتوایی میپردازد. بهره گیری از ترجمه مناسب قرآن و ذکر دیدگاههای مختلف و دلایل هر کدام، از نکات مثبت مقاله می باشد. در مقابل، اشکالاتی ساختاری چون جامع نبودن مطالب و کم توجهی به منابع شیعی و نیز اشکالات محتوایی مانند خلط میان متشابه لفظی و معنایی، مصادیق نادرست آیات متشابه و ... بر این مقاله وارد است.
Machine summary:
"وی در دلایل عدم جواز تفسیر آیات متشــابه به «انحصار دانش آیات متشابه به خدا» و «امکان تحریف معنای آیــات متشــابه و در نتیجــه گمراه شدن مؤمنان » اشــاره کــرده اســت ؛ ضــمن آنکــه در بحــث جــواز تفســیر ایــن آیــات ، استدلال هایی چون «توجه به فواید وجود آیات متشابه در قرآن کریم » را مطرح نمــوده اســت (٢٠٠١٧٥,EQ)؛ به عبارت دیگر، در این مقاله نتایج از پیش تعیین شده نیست و مؤلــف در جهت خاصی موضع گیری نکرده است ؛ لذا خواننده با کنار هم قرار دادن آنها میتواند خود بــه قضاوت بنشیند.
ایــن خصیصــه ســبب میشود که در بحث محکم و متشابه ، تا حد امکان از بدفهمیهای ناشی از ترجمــه ناصــحیح جلوگیری شود؛ بنابراین اگر اشکالاتی به مقاله وارد باشد، ناشی از ترجمه غلــط و مغرضــانه از آیات قرآن کریم نیست ، بلکه به عوامل دیگری برمیگردد که در این نوشتار به برخی از آنهــا اشاره شده است .
در مورد وجه آخر (یعنی تأیید ضمنی مذاهب گوناگون ) نقد دیگــری نیــز وارد اســت و آن اینکه هرچند به عقیده برخی از مفسران ، در طول تاریخ اســلام ، فرقــه هــای گمــراه در میــان مسلمانان با تمسک به آیات متشابه سعی بر حق نشــان دادن عقایــد باطــل خــود داشــته انــد (طباطبایی ، المیزان ، ١٤١٧: ٤١/٣)[٢٦]، اما این به معنای صحه گذاردن قرآن کــریم بــر ایــن عقاید باطل و فرقه های منحرف نیست ؛ چراکه قرآن کریم برای حل نارســایی معنــایی آیــات متشابه راه حل معرفی نموده است ؛ بدین معنا که برای رفع تشابه آیــات متشــابه بایســتی بــه آیات محکم رجوع نمود."