Abstract:
در دوران بعد از جنگ جهانی دوم شمار کثیری از مستعمرات سابق به استقلال دست یافتند و به عنوان کشورهای جدید در صحنه سیاست بین الملل قد علم کردند. مشارکت سیاسی فزاینده توده ها از یک سو و ضرورت ﺗﺄسیس ساختارها و نهادهای سیاسی مردمی برای جذب توده های خواستار مشارکت از سوی دیگر، مورد توجه همه کشورهای نو استقلال یافته واقع شد. احزاب سیاسی توده گرا یکی از مهم ترین نهادهایی به حساب می آیند که می توانند جریان های مشارکتی گسترده را به گونه ای سامان مند تداوم بخشند و از درافتادن نظام های سیاسی به ورطه سقوط جلوگیری کنند.
پرسش اصلی این است که چگونه میتوان در جوامع جهان سوم، احزاب سیاسی استوار برای حمایت از ارزشها و آرمانهای ملی، پیشبرد هدفهای نوسازی و ملی و حفظ انسجام و همگرایی در بین گروههای مختلف سیاسی و اجتماعی به وجود آورد؟ فرضیه مقاله براساس نظر ساموئل هانتینگتون شکل گرفته به طوری که سطح نهادمندی احزاب را با توجه به معیارهای اساسی تطبیقپذیری، پیچیدگی، خودمختاری و انسجام مورد سنجش قرار داده تا احزاب سیاسی استوار برای حمایت از ارزشها و آرمانهای ملی تحقق یابند. در این مقاله، ضمن بررسی نقش نوسازی در ایجاد جریان های مشارکتی توده گرا، و اشاره به تجربه شماری از کشورهای جهان سوم، کوشیدیم ساختار و عملکرد احزاب توده وار را با بهره گیری از چهارچوب نظری هانتینگتون مورد تحلیل و ارزیابی قرار داده و نشان دهیم که چگونه حزب جمهوری اسلامی به عنوان مطالعه موردی در سالهای نخست تاسیس نقش مهمی در تحقق کارکردهای حیاتیاش در جهت حمایت از انقلاب اسلامی ایران ایفا کرد، اما به سبب ضعف در نهادمندی دچار بیثباتی شد و از ادامه فعالیت بازماند و در مقابل حزب گنگره هند توانست با نهاد مندی تا سال ها به فعالیت خود ادامه دهد.
Studying political parties’ roles and functions in shaping the civil institutions and their impact on the political structure of the society as well as the causes of their instability and failure is essential to understanding the political life in modern societies. Jumhurieh Islami Party is one of such all-embracing political parties which played an active role in the political life of Iran for a decade. After the establishment of the new political elite in the post-revolutionary Iran, Jumhurieh Islami Party played a major role in the formation of the Constitution, forming civil institutions and establishment of the state’s main institutions through the participation of its members within them. Moreover, within the first few years of its political life, Jumhurieh Islami Party succeeded in organizing nine important and decisive elections such as Islamic Republic Referendum, election for the final review of the Islamic Republic of Iran Assembly, three rounds of presidential elections and three rounds of Islamic Consultative Assembly, besides resolving various problems and crises the country faced after the Islamic Revolution.
Machine summary:
"در این مقاله ، ضمن بررسی نقش نوسازی در ایجاد جریان های مشارکتی توده گرا، و اشاره به تجربه شماری از کشورهای جهان سوم ، کوشیدیم ساختار و عملکرد احزاب توده وار را با بهره گیری از چهارچوب نظری هانتینگتون مورد تحلیل و ارزیابی قرار داده و نشان دهیم که چگونه حزب جمهوری اسلامی به عنوان مطالعه موردی در سال های نخست تاسیس نقش مهمی در تحقق کارکردهای حیاتیاش در جهت حمایت از انقلاب اسلامی ایران ایفا کرد، اما به سبب ضعف در نهادمندی دچار بیثباتی شد و از ادامه فعالیت بازماند و در مقابل حزب گنگره هند توانست با نهاد مندی تا سال ها به فعالیت خود ادامه دهد.
در پاسخ به این پرسش ، کوشیدیم نشان دهیم که مشارکت سیاسی قابل ملاحظه ای همواره در احزاب کشورهای جهان سوم وجود دارد و این مشارکت سیاسی اگر چه در حزب جمهوری اسلامی به عنوان پژوهش موردی نسبت به سایر جنبش های سیاسی توده وار به جز حزب کنگره هند در کشورهای جهان سوم به مراتب بیشتر بوده و در آغاز تأسیس این حزب موجب عملکرد مثبت حزب و دست یابی به ارکان قدرت در جمهوری اسلامی گردید، اما به تدریج باعث کاهش سطح نهادمندی این حزب و فراهم آوردن زمینه بی ثباتی و نااستواری و در نهایت پایان حیات سیاسی این حزب در ایران اسلامی شد."