Abstract:
منشا پیدایش جریان تکفیری و عواملی که موجب رشد آن شدهاند نیازمند کاوش و بررسی دقیق است؛ درواقع این جریان دارای دو دوره پیدایش و گسترش است؛ هرچند در پیدایش آن تفکرات افرادی چون احمد بن حنبل تا ابن قیّم جوزیه نقش داشتهاند اما مهمترین عامل و مقطع اوجگیری آن را باید زمانی دانست که غرب به سردمداری بریتانیا این جریان را ابزار مناسبی برای تامین منافع خود یافت و درنتیجه با ایجاد اتحاد بین آنها و نهاد قدرت، نهتنها تکفیر را از موضع ضعف خارج کرد بلکه زمینه توسعه آن را در جنوب غرب آسیا فراهم ساخت.
البته وجود زمینههای اقتصادی، جغرافیایی، سیاسی- اجتماعی، ثروتهای نفتی، عالمان بیپروا و جاهلان مقدسمآب، سرعت و دایره گسترش تکفیر را افزایش داد و غلو و محترم نشمردن حریم مقدسات مذهبی از سوی برخی از گروههای منتسب به شیعه، باورپذیری ادعاهای تکفیریها را تسهیل کرد و در گام بعد توجه غرب را برای استفاده از آنها برای ایجاد تنش و اختلافات مذهبی به خود معطوف ساخت؛ مقاله حاضر به روش کتابخانهای و توصیفی عارضه تکفیر را در بین اهل سنت و شیعیان مورد کالبدشکافی قرار داده است.
The issue of the origin of Takfiri’s movement and the factors contributing its growth needs to be explored carefully. Indeed the process of its appearance is divided to two periods of emergence and development. Although some people such as Ahmad-Ibn Hanbal and Ibn QayyimJvzyh have contributed in its creation، we must consider that the most important factor in strengthening it is the west powers with leadership of Britain that made it as the major tool to meet their interests in the area. That is، by unifying the west countries and the main power of the West، they not only could empower Ttakfiri، but also prepared the conditions for its expansion in South West Asia. Of course، the economic، geographic، and socio-political conditions as well as oil wealth، reckless scholars، and fool sanctimonious of the area speeded up its expansion. In the next step، it attracted the west attention in abusing it for creating tension and religious divisions in the region. The present study used the descriptiveanalytical method to examine the problematic issue of Takfiri.
Machine summary:
"ir مقدمه از دیرباز انواعی از مواجهه خشونت بار بین پیروان مذاهب اسلامی به صورت رفتارهای پراکنده وجود داشته است اما امروزه شدت توسعۀ آن قاطبۀ عالمان دین و جامعه شناسان مذهبی را عمیقا نگران کرده است ؛ چراکه گرایش های تکفیری با ارائه قرائتی خاص از دین ، نگاه غضبناک خود به سایر جریان های اسلامی را شدت بخشیده و از سوی دیگر نرمش معناداری را در مواجهه با صهیونیسم و استعمار، به نمایش گذاشته است ؛ پس جامعه شناسی متعهد از خود می پرسد؛که دلایل و ریشه های پیدایش و توسعه گروه های تکفیری چیست ؟ منشأ و بانی این جریان کیست ؟ آیا رشد و نفوذ سریع این جریان در جهان اسلام یک امر طبیعی و معمولی است و یا عوامل متعددی در این جهش دخیل و سهیم است ؛ اعتقادات و باورها به چه میزان زمینه گسترش این تفکر را فراهم کرده است ؟ حمایت های غرب در شتاب بخشی به سیطره این تفکر به چه میزان مؤثر بوده است ؟ این مقاله بابیان تعریفی از تکفیر، خاستگاه های این جریان را از دو منظر عقیدتی و ابزاری مورد واکاوی قرار می دهد؛ در بعد عقیدتی با پرداختن به عوامل و ریشه های درون زا بر شناخت ماهیت تکفیر متمرکز می شود و در نگاهی دیگر، کارکرد ابزاری این جریان برای بازیگران فرا منطقه ای را در قالب ریشه های برون زا موردبحث قرار می دهد."