Abstract:
با گسترش موج بیداری اسلامی در سرتاسر منطقه خاورمیانه که با بهره گیری از توان گفتمان سازی انقلاب اسلامی ایران صورت گرفته است،معادلات سیاسی و استراتژیک خاورمیانه دچار دگرگونی اساسی شده است و هندسه جدید قدرت در این منطقه در حال شکل گرفتن است.به موازات نقش بازیگران دولتی در چشم انداز جدید خاورمیانه،رشد نفوذ گروههای غیردولتی که با بهره گیری از توان عملیاتی و ظرفیت بازیگری خودشان معادلات قدرت را در منطقه به شدت تحت تاثیر قرار داده اند، هندسه خاورمیانه دچار گشتار شده است. این مقاله درصدد پاسخ به این پرسش است که چگونه غالب شدن گفتمان اسلام سیاسی و برجسته تر شدن نقش بازیگران غیردولتی موجب دگرگونی در هندسه جدید خاورمیانه شده است.
Machine summary:
به موازات نقش بازیگران دولتی در چشم انداز جدید خاورمیانه ، رشد و نفوذ گروه های غیردولتی که با بهره گیری از توان عملیاتی و ظرفیت بازیگری خودشان معادلات قدرت بین دولتی را در منطقه به شدت تحت تاثیر قرار داده اند، جایگاه مهمی در زیست سیاسی خاورمیانه پیدا کرده اند که باعث شده است دولت های رقیب از آنها برای پیشبرد اهداف خود استفاده کنند.
اگرچه پایان جنگ سرد، انقلاب اسلامی ایران و بالاخص حادثه ١١ سپتامبر باعث شکل گیری نیروهای جدید در منطقه و دگرگونی در سپهر سیاسی و امنیتی خاورمیانه شد، اما آنچه در سال های اخیر تحولات خاورمیانه را وارد چشم انداز جدیدی نموده و آغاز و فرجام دگردیسی ها را برای غالب ناظرین و بازیگران منطقه ای و جهانی غیر قابل پیش بینی ساخته ، جنبش های اجتماعی در شمال آفریقا و خاورمیانه از زمستان ٢٠١١ بوده است .
ائتلاف خزنده غرب با رژیم های مرتجع عرب در تحولات سوریه علیه ایران و گفتمان اسلامی که برخی از آن به عنوان جنگ نیابتی نام می برند(p١٦:٢٠١٤,Rieger)، بوضوح ظرفیت این بازیگر دولتی را در راستای منافع بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای نشان می دهد که در شکل دهی به سپهر اینده سیاسی و استراتزیک خاورمیانه نقش اساسی ایفا خواهدکرد.
در هندسه در حال تغییر خاورمیانه ، که از یک طرف ظرفیت کنشگری بازیگران غیردولتی به موازات تحولات سیاسی جدید گسترش یافته و از طرف دیگر معادلات قدرت بین دولتی در حال دگرگونی است ، می توان رشد و نفوذ ایران را بستر و ظرفیتی برای شکل گیری اتحادها و ائتلافات استراتژیک علیه آن کشور دانست .