Abstract:
فقه الاداره به عنوان یکی از شاخه‌های فقه از جایگاه ممتازی برخوردار است که به تولید و عمق بخشی ادبیات لازم برای نظام سازی در حوزه مدیریت اسلامی و غنی‌سازی آن می پردازد. در فقه الاداره چارچوب‌های لازم در مدیریت اسلامی پی گیری شده و مباحث علم مدیریت با رویکرد فقهی و با روش اجتهادی به بحث گذاشته می شود تا پاسخ‌های علمی و روشمند حاصل شده و در یک منظومه جامع قرار گیرد و بدین ترتیب، زمینه و امکان نظریه‌پردازی و نظام‌سازی مبتنی بر فقه در حوزه مدیریت از دیدگاه اسلام مهیا گردد.
در این مقاله تلاش شده است پیش نیازهای لازم برای دست یابی به دیدگاه فقه در حوزه نظام اداری اسلام بررسی گردد و دانش فقه الاداره در میان سایر فقه‌های مضاف، مرزبندی شود. همچنین الزامات تولید ادبیات متناسب و گزاره‌های علمی مربوط به نظریه پردازی و نظام سازی اداری از منظر فقه تبیین گردد.
فقــه الإدارة بصـفته أحــد فــروع علــم الفقــه ، فهــو یحتـل مکانـة هامــة للغایــة بحیـث یعتـبر مصــدرا لوضـع التعـالیم اللأزمـة الـتی تصـاغ علـی أساسـها معــالم النظـام الخـاص فی جمـال الإدارة الإسـلامیة ، کما أنـه ضـروری فی تغذیـة هـذه المعـالم بعـد أن یـتم وضـعها، وهـو یتضـمن الأطـر الضـروریة للبحـث العلمـی علـی صـعید الإدارة الإسـلامیة ومواضـیع علـم الإدارة وفـق وجهـة فقهیـة ومـنهج اجتهـادی ،
وبالتــالی فمــن شــأنه طــرح إجابــات علمیــة ممنهجــة فی نطــاق منظومــة شــاملة ، وعلــی هــذا الأســاس
یم کن الاعتماد علیه لتمهید الأرضیة اللازمة فی التنظیر وتأسیس نظام فقهـی إسـلامی علـی الصـعید
الإداری .
قـام الباحـث فی هـذه المقالـة بتقریـر المقــدمات الضـروریة الـتی تسـاعد علـی طـرح رؤیـة فقهیـة فی
النظـام الإداری الإســلامی ، وتحدیـد الأطـر الخاصــة بعلــم فقــه الإدارة عــبر تمییـزه عـن سـائر المباحــث الفقهیة ؛ کما سلط الضوء علی الضرورات الخاصة بإنتـاج تعـالیم متناسـبة وأصـول علمیـة ذات صـلة
بعملیة التنظیر وصیاغة النظام الإداری من زاویة فقهیة
Machine summary:
فلسفه فقه ، اداره زندگی بشر است و شامل تمامی ابعاد زندگی فردی و اجتماعی انسان می گردد و مباحث مرتبط با مدیریت در جامعه اسلامی نیز از جایگـاهی ویـژه در منظومه فقه برخودار است و در جای جای فقه مورد توجه قرار گرفته اسـت کـه با کشف و استنباط نظام مربوط ، می تواند پاسخ گوی نیازهای نظری و کـاربردی ایـن 2 حوزه باشد.
با بررسی و مطالعه چگونگی استنباط و استخراج نظام مدیریتی اسلام با روش فقهی و از منابع فقهی است که در این مسیر، گزاره های فقهی ناظر به موضـوعات و مباحـث مدیریتی ـ که امروز به عنوان یک علم و مهارت بسیار تأثیرگذار در میان علوم اجتماعی مطرح است ـ مورد توجه قرار می گیرد و در نتیجه روشن می شود کـه از منظـر فقهـی می توان رویکرد دینی اطمینان بخشی را به حوزه اداره امور انسان ها و مدیریت داشت .
بر این اساس فقه الإداره ، شاخه ای از فقه است که بـه بررسـی و اسـتنباط احکـام و تکالیف افراد حقیقی و حقوقی در حوزه مدیریت و اداره اجتماع می پردازد و نیز وظیفه تعیین چـارچوب نظـام مـدیریتی براسـاس آمـوزه هـای معتبـر شـرعی و پـرداختن بـه موضوعات مربوط به کشورداری و اداره امور جامعه دینی را به عهده دارد.
این تحلیل ها گاهی بـر روی احکام فقهی صورت می گیرد که برای کشف زیربناها از روبناهای دینـی لازم است و گاهی مستقیما در منابع و متون دینی انجام می شود، بدون آنکه بـه احکـام استنباط شده فقهی رجوع شـود و از ایـن طریـق برخـی از اجـزا و عناصـر نظـام مدیریتی کشف می گردد.
(
, 
, 
)
