Abstract:
ﺟﺮم ﮐﻼﻫﺒﺮداری ﯾﮑﯽ از ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﺟﺮاﯾﻢ ﻋﻠﯿﻪ ﺣﻖ ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ارﺗﮑﺎب آن از ﻗﺮن 18 ﻣﯿﻼدی ﺗﺎ ﺑﻪ اﻣﺮوز ﻫﺮ روز ﮔﺴﺘﺮش ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ. ﯾﮑﯽ از ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ وﯾﮋﮔﯽ ﻫﺎی ﺟﺮم ﮐﻼﻫﺒﺮداری ﮔﻔﺘﻦ دروغ ﺗﻮﺳ ﮐﻼﻫﺒﺮدار و ﻓﺮﯾﺐ ﺧﻮردن ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ اﺳﺖ. ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﯾﮑﯽ دﯾﮕﺮ از وﯾﮋﮔﯽ ﻫﺎی ﺟﺮم ﮐﻼﻫﺒﺮداری ﮐﻪ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﺣﻘﻮق داﻧﺎن ﻗﺮار ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ ﺳﻮء اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﻘﻄﻪ ی ﺿﻌﻒ و ﯾﺎ »آﺳﯿﺐ ﭘﺬﯾﺮی ﺑﺰه دﯾﺪه« و ﺑﺮدن ﻣﺎل ﯾﺎ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﯾﮏ اﻣﺘﯿﺎز ﯾﺎ ﻫﺮ اﻣﺮ دﯾﮕﺮی ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﺎروا و ﯾﺎ ﻧﺎﺣﻖ اﺳﺖ. ﻗﺎﻧﻮن ﮔﺬار اﯾﺮاﻧﯽ از ﯾﮏ ﺳﻮ در ﻓﺼﻞ ﯾﺎزدﻫﻢ ﮐﺘﺎب ﭘﻨﺠﻢ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺠﺎزات اﺳﻼﻣﯽ )ﺗﻌﺰﯾﺮات( ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان »ارﺗﺸﺎء و رﺑﺎ و ﮐﻼﻫﺒﺮداری« ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﺟﺮم ﮐﻼﻫﺒﺮداری اﺷﺎره ﻧﻤﻮده وﻟﯽ ﻫﯿﭻ ﻣﺎده ای را ﺑﻪ ﺻﺮاﺣﺖ ﺑﻪ ﺟﺮم ﮐﻼﻫﺒﺮداری اﺧﺘﺼﺎص ﻧﺪاده اﺳﺖ وﻟﯽ ﻣﺎده ی 596 ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺿﻤﻨﯽ ﺑﻪ اﯾﻦ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ. از ﺳﻮی دﯾﮕﺮ ﻗﺎﻧﻮن ﮔﺬار در ﻣﺎده ی 1 ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺠﺎزات ﻣﺮﺗﮑﺒﯿﻦ ارﺗﺸﺎء، اﺧﺘﻼس و ﮐﻼﻫﺒﺮداری ﺑﻪ ﺻﺮاﺣﺖ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﺟﺮم ﮐﻼﻫﺒﺮداری ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ. ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﻗﺎﻧﻮن ﮔﺬار در اﯾﻦ ﻣﻮاد ﺑﻪ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺟﺮم ﮐﻼﻫﺒﺮداری ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺧﺎص ﻧﭙﺮداﺧﺘﻪ ﺑﻠﮑﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﯾﺎ ﺑﺨﺶ ﻫﺎﯾﯽ از ﺟﺮم ﮐﻼﻫﺒﺮداری ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ و اﯾﻦ اﻣﺮ ﺳﺒﺐ ﺑﺮداﺷﺖ ﻫﺎی ﻣﺘﻔﺎوت از ﺳﻮی ﺣﻘﻮق داﻧﺎن از ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺟﺮم ﮐﻼﻫﺒﺮداری ﺷﺪه اﺳﺖ.
Machine summary:
"تعریف جرم کلاهبرداری در قانون مجازات مرتکبین ارتشاء، اختلاس و کلاهبرداری ماده ی ١ قانون مجازات مرتکبین ارتشاء، اختلاس و کلاهبرداری مقرر می دارد «هر کس از راه حیله و تقلب مردم را به وجود شرکت ها یا تجارتخانه ها یا کارخانه ها یا موسسات موهوم یا به داشتن اموال و اختیارات واهی فریب دهد یا به امور غیر واقع امیدوار نماید یا از حوادث و پیش امدهای غیرواقع بترساند و یا اسم و عنوان مجعول اختیار کند و به یکی از وسایل مذکور و یا وسایل تقلبی دیگر وچوه و یا اموال یا اسناد یا حوالجات یا قبوض یا مفاصاحساب و امثال آنها تحصیل کرده و از این راه مال دیگری را ببرد کلاهبردار محسوب و علاوه بر رد مال به صاحبش به حبس از یک تا هفت سال و پرداخت جزای نقدی معادل مالی که اخذ کرده است محکوم میشود».
در این قسمت نیز قانون گذار دچار اشتباه فاحش حقوقی گردیده ؛ اشتباهی که هم قضات و هم حقوق دانان را دچار سردرگمی در تفسیر این بند نموده است ؛ زیرا بر مبنای این شرط برخی از حقوق دانان بر این باورند که کلاهبرداری هم با گفتن دروغ محض محقق میشود و هم با بکار گرفتن مانور متقلبانه و برخی دیگر با تکیه بر اصطلاح «یا وسایل تقلبی دیگر» بکار گرفته شده در ماده ١ یاد شده بر این باورند که برای تحقق جرم کلاهبرداری صرف گفتن دروغ و فریب خوردن قربانی کافی نیست بلکه افزون بر این امر نیاز به استفاده از مانور متقلبانه نیز وجود دارد."