Abstract:
هدف کلی این پژوهش، تحلیل محتوای کتابهای درسی ادبیات فارسی دوره متوسطه برای تعیین جایگاه مولفه های هویت ملی_مذهبی در محتوای این کتابهاست. روش پژوهش،اسنادی ومبتنی بر تحلیل محتواست. جامعه آماری پژوهش هشت جلد کتاب درسی ادبیات فارسی دوره متوسطه تالیف دفتر برنامه ریزی و تالیف کتب درسی وزارت آموزش و پرورش است. حجم نمونه، با جامعه پژوهش برابر است. برای گردآوری اطلاعات از فهرست وارسی (چک لیست) سنجش مولفه های هویت ملی- مذهبی استفاده شده است.این فهرست برای تعیین روایی محتوایی در اختیار چند نفر از متخصصان قرار داده شد که با انجام اصلاحاتی مورد تایید قرار گرفت. برای تعیین پایایی ابزار و ثبات میان دیدگاه ارزیابان نسبت به مقوله ها از ضریب توافق داوران بر اساس روش کودر-ریچاردسون بهره گیری شد. ضریب پایایی درونی یا ضریب توافق(97/0rtt= ) تعیین شد، که گویای هماهنگی و ثبات درباره نظام مقوله بندی میان داوران است. برای تجزیه و تحلیل پرسشها از شاخصهای آمار توصیفی مانند فراوانی، درصد و میانگین بهره گیری شد. یافته ها نشان دادند که میزان تاکید برمولفه های هویت ملی_مذهبی در کتابهای ادبیات فارسی دوره متوسطه یکسان نیست و بیشترین میزان تاکید به ترتیب به میزان 44/58 و19/19 درصد بر مولفه های میراث فرهنگی و مولفه های مذهبی و کمترین میزان تاکید به ترتیب به میزان 48/0 و02/8 درصد برمولفه های خرده فرهنگها و مولفه های ملی_سیاسی شده است.مولفه های جغرافیایی سرزمینی در جایگاه متوسط قرار دارند.
Machine summary:
مشخصات کتابهای ادبیات فارسی دوره متوسطه مورد بررسی (رجوع شود به تصویر صفحه) یافته های پژوهش اطلاعات جدول شماره ٢ نشان میدهد که در کتابهای مورد بررسی در کل ١٢١٧٨ مرتبه بر مؤلفه های هویت ملی- مذهبی تاکید شده است که سهم این مؤلفه ها در محتوای کتابهای درسی یکسان نیست و بیشترین میزان تاکید بر مؤلفه های میراث فرهنگی با ٧١١٧ مرتبه معادل ٥٨/٤٤ درصد صورت گرفته است .
تاثیرگذاری دین و مذهب در زندگی ایرانیان چه در دوران بعد از اسلام و چه قبل از آن کاملا آشکار است ، لذا پرداختن به این مؤلفه امری طبیعی به نظر می رسد و یافته های این پژوهش با نتایج چیت ساز (١٣٨٧) که نشان داده است پژوهشهای مرتبط با موضوع دینداری در میان پژوهشگران افزایش یافته است و اعتقاد به رکن اصلی دین یعنی تصدیق وجود خداوند در اغلب پژوهشها در سطح بالایی مورد توجه بوده و یافته های آرمند (١٣٨٤) که نشان داده است از میان ارزشهای مطرح شده در کتابهای درسی دوره ابتدایی ارزشهای دینی و اخلاقی بیشترین فراوانی را دارد همسو است .
در پایان پیشنهاد میشود میزان تأکید بر مؤلفه های هویت ملی- مذهبی در کتابهای ادبیات فارسی دوره متوسطه با توجه به نتایج پژوهش مورد بازنگری قرار گیرد.