Abstract:
ﺑﺎ ﭘﻴـﺮوزی اﻧﻘـﻼب ﻣﺸـﺮوﻃﻪ در اﻳـﺮان، ﻫـﻮاداران اﺳـﺘﺒﺪاد در ﻣﻨﻄﻘـﺔ ﻣـﺎﻛﻮ ﭘﺸـﺖ ﺳـﺮ ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﻲ ﺷﺎه ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﺑـﻪ ﻣﻘﺎﺑﻠـﻪ ﺑـﺎ ﻧﻈـﺎم ﺟﺪﻳـﺪ و ﻧﻬﺎدﻫـﺎی آن ﭘﺮداﺧﺘﻨـﺪ. ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﻫـﻮاداران ﻣﺸﺮوﻃﻴﺖ در ﺧﻮی ﺑﺮای دﻓﺎع از دﺳﺘﺎوردﻫﺎی اﻧﻘﻼب ﮔﺮوه ﻫﺎی ﻣﺠﺎﻫﺪ ﺗﺸﻜﻴﻞ دادﻧﺪ و ﺑـﻪ ﻣﻘﺎﺑﻠـﻪ ﺑـﺎ ﻣﺴﺘﺒﺪﻳﻦ ﻣﺎﻛﻮ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ. ﺣﺎﺻﻞ اﻳﻦ ﻧﺰاع ﺧﻮد را در ﻗﺎﻟﺐ ﺟﻨـﮓ ﻫـﺎ و ﻛﺸـﺘﺎرﻫﺎی وﺳـﻴﻌﻲ از ﻃـﺮﻓﻴﻦ ﻧﺸﺎن داد. در اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﺎ روش ﺗﻮﺻﻴﻔﻲ ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ ﺑﻪ زﻣﻴﻨﻪ ﻫﺎی آﻏﺎز ﻣﻨﺎزﻋﺔ ﻣﺸﺮوﻃﻪ ﺧﻮاﻫـﺎن ﺧـﻮی ﺑﺎ ﻣﺴﺘﺒﺪﻳﻦ ﻣﺎﻛﻮ، ﻧﺘﺎﻳﺞ و ﻋﻮاﻣﻞ دﺧﻴﻞ در آن ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻫﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫـﺪ ﮔـﺮاﻳﺶ ﻫـﺎی ﻓﻜﺮی و ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ ﻣﺘﻔﺎوت ﺧﻮاﻧﻴﻦ ﻣﺎﻛﻮ ﺑﺎ ﻣﺸﺮوﻃﻪ ﺧﻮاﻫﺎن ﺧـﻮی از ﻋﻮاﻣـﻞ اﺻـﻠﻲ درﮔﻴـﺮی آﻧﻬﺎ در ﺻﺪر اﻧﻘﻼب ﻣﺸـﺮوﻃﻪ ﺑـﻮد اﻳـﻦ اﺧﺘﻼﻓـﺎت ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﺑﺎزﺗـﺎﺑﻲ از ﺗﻘﺎﺑـﻞ ﻃﺮﻓـﺪاران اﺳـﺘﺒﺪاد و ﻣﺸﺮوﻃﻪ ﺧﻮاﻫﺎن در دﻳﮕﺮ ﻣﻨﺎﻃﻖ اﻳﺮان ﺑﻮد ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﺎ ﻛﺸﺘﺎرﻫﺎی ﻓﺮاواﻧﻲ ﻫﻤﺮاه ﮔﺮدﻳﺪ.
Machine summary:
"نزاع آزادی خواهی و استبداد در ایران : تحلیلی بر مبارزات مشروطه خواهان خوی با خوانین ماکو در انقلاب مشروطه 1 جعفر آقازاده با پیـروزی انقـلاب مشـروطه در ایـران ، هـواداران اسـتبداد در منطقـۀ مـاکو پشـت سـر محمدعلی شاه قرار گرفتند و بـه مقابلـه بـا نظـام جدیـد و نهادهـای آن پرداختنـد.
مهم ترین برنامه ای که مشروطه خواهان این شهر در پیش گرفتند، گسـترش انقـلاب مشروطه به دیگر مناطق آذربایجان بود و در این خصـوص شـهر مـاکو بـه علـت حکمرانـی مرتضی قلی خان اقبال السطنه ماکویی (سردار ماکو) که روابط نزدیکی با محمدعلی شاه داشـت و دارای گرایش های استبدادی بود، از اهمیت خاصی برخوردار بـود.
بنـابراین پیروزی موقت مجاهدین تبریز بر مستبدین و عقب نشینی آنها از اطراف این شهر (مهر ١٢٨٧ش / رمضان ١٣٢٦ق )، سبب امیدواری و تحرک هواداران آزادی در شهرهای آذربایجان شد و همین مسئله باعث شکل گیری اندیشة فتح شهرهای آذربایجـان توسـط مجاهـدان مشـروطه بـه ویـژه حیدرخان عمواوغلی و مجاهدان قفقازی همراه وی شد.
٢ هدف نهایی این ایلات دامن زدن به اغتشاشات و به دست آوردن فرصت لازم برای غـارتگری بود به طوری که گروهی از سوارهای ایلیاتی ماکو در زمان حمله به خوی بدون آنکه با خود اسلحه حمل کنند، طناب و کیسه های گونی حمل می کردنـد، تـا در صـورت غـارت کـردن وسیله ای برای حمل غنایم داشته باشند!٣ اقبال السلطنه برای مطیع نگهداشتن و استفاده از قدرت نظامی اکراد، همه ساله مبالغی پول نقد و کالا به آنها پرداخت می کرد،٤ او همچنین به اکـراد مطیع خود اجازة غارت مناطق و روستاهای مخالف خود را می داد تا به حس غـارتگری آنهـا 5 جواب داده باشد و هم مخالفان خود را تضعیف نماید."