Abstract:
ﻛﻨﮕﺮه ﻧﺠﻒ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻫﺪف ﺗﻘﺮﻳﺐ ﺑﻴﻦ ﻣﺬاﻫﺐ اﺳﻼﻣﻲ و ﺑﻪ رﺳﻤﻴﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪن ﻣـﺬﻫﺐ ﺷﻴﻌﻪ ﺟﻌﻔﺮی در ﺳﺎل 1156ق./1743م. ﺑﺮﮔﺰار ﺷﺪ، ﻳﻜﻲ از آﺧﺮﻳﻦ ﺗﻼش ﻫـﺎی ﻧﺎدرﺷـﺎه اﻓﺸـﺎر ﺑـﺮای اﻳﺠﺎد ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﻧﻈﻢ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻣﻌﺎرض ﻣﻴـﺎن اﻳـﺮان ﺷـﻴﻌﻲ و ﻋﺜﻤـﺎﻧﻲ ﺳـﻨﻲ ﺑـﻮد. اﮔﺮﭼـﻪ ﺗـﺎﻛﻨﻮن اﺷﺎرات و ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﺘﻌﺪدی در ﺑﺎب ﮔﺰارش اﻳﻦ ﻧﺸﺴﺖ و اﺛﺮات آن ﺻـﻮرت ﮔﺮﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ، اﻣـﺎ اﻳـﻦ ﻧﻮﺷﺘﺎر ﺑﺎ ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮی از روش ﺗﻮﺻﻴﻔﻲ ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ در ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻛـﻪ ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ ﺑﺮرﺳـﻲ ﻣﻮﺷـﻜﺎﻓﺎﻧﻪ اﺳﻨﺎد و ﻣﺪارک ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ای اﺳﺖ، ﺗﻼش ﻣﻲ ﻛﻨﺪ رواﻳـﺖ ﺳـﻨّ ﻲ ﺳـﻠﻔﻲ اﻳـﻦ ﻧﺸﺴـﺖ را ﻛـﻪ ﺑﺮآﻣـﺪه از ﻣﺸﺎﻫﺪات ﺷﻴﺦ ﻋﺒﺪاﷲ سوﻳﺪی، ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه واﻟﻲ ﺑﻐﺪاد در ﻧﺠﻒ ﺑﻮد ﻣﻮرد ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻗﺮار دﻫﺪ. در اﻳـﻦ زﻣﻴﻨـﻪ ﺑﺴﻂ و ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﻲ ﻫﻤﭽﻮن ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻫﺎی ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻧﺎدرﺷﺎه اﻓﺸﺎر، ﺷﺮاﻳﻂ ﺳﻴﺎﺳﻲ، اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ ﻋﺮاق در ﻧﻴﻤﻪ ﻗﺮن ﻫﺠﺪﻫﻢ ﻣﻴﻼدی و زﻣﻴﻨﻪ ﻫﺎی ﺷﻜﻞ ﮔﻴﺮی اﻧﺪﻳﺸـﻪ ﺳـﻠﻔﻲ در ﻣﻴـﺎن ﻋﻠﻤـﺎ و ﻣﺘﻔﻜـﺮان ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ. ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻏﺎﻳﺖ اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﺮرﺳﻲ ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه ﻫﺎی اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ و ﻓﻜﺮی ﺟﺮﻳﺎن ﺳﻠﻔﻲ در ﻋﺮاق و اراﺋﻪ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻣﺨﺘﺼﺮ از روﻧﺪ ﺷﻜﻞ ﮔﻴﺮی ﻛﻨﮕﺮه ﻧﺠﻒ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺎ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺗﻄﺒﻴﻘﻲ دو رواﻳﺖ ﺷﻴﻌﻲ و ﺳﻨﻲ از اﻳﻦ ﻧﺸﺴﺖ، ﺗﺼـﻮ ﻳﺮی ﺗـﺎزه از ﻣﻨﺎﺳـﺒﺎت ﻓﻜـﺮی و ﻓﺮﻫﻨﮕـﻲ راﻳﺞ در ﻃﻴﻒ ﺳﻨﻲ و ﺳﻠﻔﻲ ﻋﻠﻤﺎی ﻋﺮاق اراﺋﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ.
Machine summary:
"اگرچـه تـاکنون اشارات و مطالعات متعددی در باب گزارش این نشست و اثرات آن صـورت گرفتـه اسـت ، امـا ایـن نوشتار با بهره گیری از روش توصیفی -تحلیلی در مطالعات تاریخی کـه مبتنـی بـر بررسـی موشـکافانه اسناد و مدارک کتابخانه ای است ، تلاش میکند روایـت سـی سـلفی ایـن نشسـت را کـه برآمـده از مشاهدات شیخ عبدالله سویدی ، نماینده والی بغداد در نجف بود مورد تحقیق قرار دهد.
به هرحال در اثر درخواست های مکرر نادر که می توانست در صورت پافشاری بر امتناع ، موجبات جنگ جدیدی را فراهم سازد٣ و اخبار پیروزی های نادر در موصل نیز مکـررا بـه بغداد مخابره می شد، احمد پاشا پذیرفت که یکی از علمای برجسته را به عنوان نماینـده بـرای بحث علمی نزد شیعیان بفرستد تا از این رهگذر ضمن تأمین مدت زمان بیشتری بـرای رصـد ١ عماد عبدالسلام رئوف (١٩٨٨)، عبدالله سویدی حیاته و سیرته ، بغداد: دارالشئون لطباعه ̂U و النشر، ص ٢٣.
با توجه به توضیحات فوق و قریب به چهل سال فاصله از زمان سفر عبـدالله سـویدی بـه حجاز تا نخستین حمله وهابیان به جنوب عراق که موجبات آشنایی مسـتقیم اهـل عـراق بـا مبانی دعوت ابن عبدالوهاب را فراهم کرد، گواه متقن و غیرقابل انکاری در زمینه تأثیرپذیری عبدالله سویدی از افکار محمـدبـن عبـدالوهاب وجـود نـدارد و در نهایـت مـی تـوان پـاره ای اشتراکات در نظراتشان را ناشی از خط سیر واحد و آبشـخور مشـترک فکـری ایـن دو تـن دانست ."