Abstract:
ایزدبانوان در زمره ایزدان تاثیرگذار و معنابخش در زندگی مردم روزگار باستان بودهاند. آنها نه تنها در بیشتر تمدنهای باستانی همچون یونان، بینالنهرین و... مورد توجه بودهاند، بلکه بهطور خاص، با اندیشه ایرانیان باستان ارتباط داشتهاند؛ از اینرو، درک جهان معنوی باستان بدون توجه به زنانگی آشکار این الهگان نارسا و ناقص خواهد بود. نگارندگان این پژوهش کوشیدهاند با بهکارگیری روش تحلیل محتوا با نظر به منابع تاریخی و اسطورهای به بررسی دوره مادرسالاری و پرستش ایزدبانوان، جایگاه زن در اسطوره خلقت، و اسطورههای مادینه اهورایی بپردازند. به نظر میرسد که پرستش ایزدبانوان از نظر تاریخی و قومشناسی همزمان با عصر مادرسالاری و یا مرکزیت گروه بر مدار مادر- زن بوده است. همزمانی این دو در زمانی پیشتر و بسیار جلوتر از عصر پدرسالاری گواهی است بر اینکه ایزدان تاثیرگذار در گذشته مونث بودهاند، اما به مرور، در جریان تحولات اجتماعی و تحت تاثیر انتقال قدرت از زنان- مادران به مردان- پدران از نقش آنها کاسته شده است و با عبور از عصر مادرسالاری، اهمیت معنوی و ایزدگونگی خود را نیز از دست دادند.
Machine summary:
"به زعم مهرداد بهار، اسطوره نیازهای معنوی انسان را که محصول بیم و هراس او از ناشناخته ها و نیاز وی به پیدا کردن پناه و نگهبان و ایجاد ارتباط با جهان پیرامون بود، برطرف میکرده است ؛ (بهار ١٣٦٨: ٥٥) بنابراین ، اسطوره به یک عبارت ، دین و دانش انسان نخستین و داشته های معنوی او است ؛ دانشی که بیشتر جنبه شهودی و نمادین دارد و از قوانین علمی ادوار بعد به دور است و از این رو، شاید مهم ترین حوزه مطالعات نظام نمادین و جهان معرف ها در باب حضور معنوی زن باید ابتدا ١٨٠ / فصلنامۀ ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی ــــــــــ سیده آمنه میرخوشخو – عبدالرحمن عالم حوزه مطالعات اسطوره ای باشد؛ حوزه ای که در آن ، زن به عنوان نماد یا جهان معرف های دوره باستانی حضوری پررنگ و غیر قابل چشم پوشی دارد.
پس از آن ، به وسیله پستان او مایه حیات را مینوشد و جان میگیرد و در فرایند رشد، از طریق آموزش و تربیت مادر است که انسان واقعی پا به عرصه اجتماع میگذارد؛ بنابراین ، زن همپایه ایزدان ، آفریننده است و همین مهم ترین و مشخص ترین وجه بارز او در برابر انفعال مرد است ؛ از این رو، میبینیم که تندیسه های اولیه از مادر- خدایان ، ایشان را به شکلی عریان ، با سینه و شکم بزرگ (٧) نشان میدهد که اشاره به مهم ترین نقش آن ها یعنی آفرینندگی ١٨٨ / فصلنامۀ ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی ــــــــــ سیده آمنه میرخوشخو – عبدالرحمن عالم دارد."