Abstract:
اسداله اعلم که از سال 1345 تا 1356 وزیر دربار محمدرضا شاه بود و ارتباط نزدیکی با وی داشت، در بخشی از خاطرات روزانه اش که از سال 1347 آغاز شده است به بیان سیاست های داخلی و خارجی محمدرضا شاه پرداخته است بنابراین با مطالعه خاطرات وی تا سال 1352 دورنمای سیاست داخلی محمدرضا شاه در طی سال های 52-1342 مشخص می شود و می توان به سیاست های اجتماعی، اقتصادی، نظامی و ... وی پی برد. مقاله حاضر درصدد است تا با بررسی خاطرات اسداله اعلم به این سوال اصلی پاسخ دهد که: سیاست های داخلی محمدرضا شاه با توجه به خاطرات اسداله اعلم چگونه بوده و چه اهدافی را دنبال می کرده است؟ با مطالعه خاطرات اسداله اعلم در می یابیم که در دهه مورد بحث این مقاله محمدرضا شاه درصدد ان بود تا با طراحی و اجرای برنامه های عمرانی در ایران، کشور را از نظر پیشرفت های اجتماعی، اقتصادی و نظامی در سطح کشورهای پیشرفته جهان قرار دهد تا در سایه این اصلاحات به تحکیم پایه های حکومت استبدادی خویش در کشور بپردازد.
Machine summary:
"لازم به ذکر است که در بهـره بـرداری از ایـن خاطرات باید به این نکته توجه شود که : از آن جایی که خاطرات علـم در سـال ١٣٥٦ یعنـی قبل از پیروزی انقلاب اسلامی ، به پایان رسیده است ، نظرات علم در رابطـه بـا سیاسـت هـای محمدرضا شاه تحت تأثیر انقلاب اسلامی قرار نگرفته است با این حال اقتضـای زمـانی علـم یعنی ترس از دستیابی رقیبان به نوشته هایش و وفاداری وی نسبت به محمدرضا شـاه سـبب شده تا به صـراحت از بسـیاری از مسـائل سـخن بـه میـان نیـاورد و بـا ملایمـت از برخـی سیاست های وی انتقاد کند.
»٢ بنابراین از محمدرضا شاه می خواهد تـا برای خود مشاورینی متخصص در امور اجتماعی و اقتصادی برگزیند تا با استفاده از دانـش و تخصص آنان در این مسائل ، سیاست های لازم را اتخاذ نمایند، اما محمدرضـا شـاه بـا چنـین پیشنهادی مخالفت می کند و آن را دولت در دولت مـی دانـد و مـی گویـد: « مگـر ایـن همـه پیشرفت های بزرگ کرده ایم ، کسـی بـه مـا مشـورت داده اسـت »٣.
از نظر محمدرضا شاه تفاوتی نمی کرد حزب اقلیت باشد یا اکثریت ، بلکه آن چه اهمیـت داشت این بود که احزاب مطیع فرمان وی باشـند در غیـر ایـن صـورت بـا آنهـا بـه شـدت برخورد می شد، به عنوان نمونه زمانی که دکتر کنی در میتینگی که در اصـفهان برگـزار کـرده بود از سیاست های دولت ایراد گرفتـه و دولـت را دولتـی ارتجـاعی خوانـده بـود کـه در آن انتخابات آزاد وجود ندارد، محمدرضا شاه به شدت به این مسـأله اعتـراض مـی کنـد١ و نیـز زمانی که ناصر عامری به جای دکتر کنی دبیر کل حزب مردم شد وی طـی سـخنرانی کـه در 2 گرگان برگزار می کند می گویـد: « بایـد تحصـیلات و معالجـه بـرای مـردم مجـانی باشـد »."