Abstract:
قرن چهارم و پنجم هجری قمری از درخشان ترین قرون تاریخ تشیع در زمینه ها ی سیاسی و
فرهنگی است . در این مقطع زمانی بنا بر اتفاقاتی که در جهان اسلام به وقوع پیوست، فرصت
مناسبی برای شیعان به وجود آمد تا با آزادی عمل بیشتری شعائر خویش را برپا دارند، زیرا
حکمرانان شیعی مذهب آل بویه بر بخشی وسیعی از جهان اسلام فرمان می راندند . در همین
بستر و فضا بود که علمای شیعه ارزنده ترین اقدامات را به نفع تشیع انجام دادند . میراث تشیع
اعم از میراث فقهی، کلامی، ادبی و ... در همین دوران به اوج خود رسید . یکی از
تاثیرگذارترین دانشمندان شیعه در این دوران، سیدمرتضی علم الهدی است . وی با توج ه به
جایگاه خانوادگی و همچنین جایگاه علمی خویش توانست پایه های فکری و عقیدتی شیعه را
مستحکم تر کند . ایشان در زمینة سیاسی و اجتماعی نیز بسیار فعال بود و خدمات مفیدی به
جامعه عصر خود ارائه رده است . این نوشتار بر آن است تا با شیوه توصیفی - تحلیلی
شخصیت ادبی، علمی و اجتماعی سیدمرتضی را مورد واکاوی قرار دهد.
Machine summary:
"در طول تاریخ تشیع عالمان و دانشمندان زیادی بودند کـه بـا اقـدامات ارزنـدة خـویش باعث تداوم و تکامل مبانی اندیشه های شیعه شده اند؛ یکی از عالمان تأثیرگذار شیعه که در این راه مساعی فراوانی به خرج داد، سیدمرتضی علم الهـدی اسـت .
٦- سیدمرتضی و پایه گذاری شیوه ای نوین در فقه شیعه در این بخش ابتدا تعریف مختصری از علم فقه ارائه می کنیم ، زیرا برای آشنایی بهتر با تأثیر سیدمرتضی بر جریان فقهی آن دوره لازم است در وهلة اول فقه را بـشناسیم ، سـپس بـه بیـان روش سیدمرتضی در برخورد با مسائل فقهی می پردازیم .
به دلیل اشتراک مذهبی بین سید و حکمرانان شیعی آل بویه طبیعی بود که ایشان نظر متفاوتی نسبت به این حکومـت در مقابـل سایر حکومت ها داشته باشد؛ ثانیا سیدمرتضی در خانواده ای زندگی می کـرد کـه پـدر و بـرادر بزرگ ترش ، سیدرضی ، دارای مناصب مختلف و مهم حکـومتی بودنـد؛ بنـابراین شـکل گیـری ١- اسعدی ، علیرضا، ١٣٩١، سید مرتضی ، قم : پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی ، ص: ٥٥ ٢- همان ، ص: ٣٤.
سید مرتضی این نظریه ها را نه تنها در قالـب تئـوری ، بلکـه در قالـب عمـل نیـز بـه اجـرا گذاشت ، زیرا خودش مسئولیت های فراوانی از جانـب حکومـت بـر دوش داشـت و در سـایة همین مسئولیت ها توانست خدمات اجتماعی ارزنده ای انجام دهد."