Abstract:
بیشترین گزارش ها و پژوهش ها از کردار مزدک و مزدکیان در نوشته های اسلامی به چشم می خورد،این نوشته ها افزون بر نگاشتن داستان مزدک و پیروانش،به گفتار درباره منش وی نیز پرداخته اند و پیوسته به مزدک لقب های بسیاری افزون کرده اند.گاه این لقب ها مثبت بوده اند؛مانند فردوسی که مزدک را«سخنگوی با دانش و رای»خوانده و گاه منفی بوده اند به مانند خواجه نظام الملک که او را«طرار نابکار و سگ لعین»نامیده.در این پژوهش کوشش شده به بررسی و دلیل تحول و دگرگونی منش مزدک در نوشته های اسلامی و نیز به دلیل های که انگیزه ای برای دگرگونی منش مزدک در نوشته های اسلامی شده است پرداخت.
Machine summary:
مزدک، زندیق، نوشتههای اسلامی، شخصیت مزدک مقدمه در متن پهلوی زند بهمن یسن در باب «مزدک» چنین آمده است: «پیداست که یکبار گجسته (=ملعون) مزدک بن بامدادان، دشمن دین &lt;برای&gt; دشمن کردن ایشان(مردمان) با دین ایزدان به پیدای آمد»<FootNote No="449" Text=" راشد محصل، زند بهمن یسن، ص 2.
قدیمیترین متن اسلامی که از مزدک یاد کرده یعقوبی است که اشاره ای کوتاه به داستان مزدک و قباد دارد ، با اینکه وی را «رواج دهنده بدعت» در دین زرتشتی ، و کسی که اشتراکی اموال و زنان را بنیاد نهاده میداند ، ولی از مزدک بدگویی نکرده ، دست کم برای وی لقب منفی به کار نبرده است.
"/> داستان مزدک در اخبار الطوال دینوری مفصلتر از تاریخ یعقوبی است، دینوری علاوه بر رابطهٔ مزدک و قباد، به سرکوبی مزدک و مزدکیان به دست انوشیروان هم اشاره میکند، وی هنگامی از مزدک نام میبرد برای وی عنوان یا لقب منفی که مورخان بعدی استفاده کردهاند به کار نبرده ، ولی مزدک را کسی میداند که فرومایگان را به دور خود گرد کرده و آنان را به کارهای حرام و زشت مانند غضب اموال مردم تشویق کرده.
"/> جاحظ، دیگر نویسندهٔ سده سومی است که در آثار خود به مزدک اشاره کرده، وی هنگام شناساندن برمکیان از شعری در اثر خود البیان التبیین استفاده کرده که نام مزدک در آن به کار رفته ، جاحظ «برامکه» را از پیروان مزدک و کافر میخواند، اما یکسر به مزدک لقبی یا عنوانی نبسته.