Abstract:
در سال های اخیر ایجاد مناطق آزاد تجاری- صنعتی، توانسته است در گسترش گردشگری، صادرات و در
نتیجه رشد اقتصادی، رشد کالبدی و اشتغال در کشورهای مختلف جهان نقش مهمی ایفا نماید. کشور
ایران در طی چند سال اخیر، بر برنامه توسعه دولت، به دلیل اثرات مطلوب ناشی از گسترش مناطق آزاد
تجاری- صنعتی توجه خاصی به این مناطق شده است. در این تحقیق توسعه فیزیکی استان آذربایجان
شرقی و روند تحولات فضایی آن در مقطع زمانی از بدو تشکیل منطقه آزاد ارس مورد مطالعه قرار گرفته
تا بتوان با بهکارگیری ابزارها و روش های سیستم اطلاعات جغرافیایی به بررسی تاثیرات منطقه آزاد بر تغییر
ساختار فضایی شهری پرداخت و به ارتقاء سطح نگرش در ارائه الگوی بهینه توسعه و بهبود شرایط کیفی
در محیط های شهری کمک کرد. در پژوهش حاضر، روش تحقیق براساس نوع هدف، کاربردی و
براساس نوع روش، توصیفی- تحلیلی است. بنابراین در تبیین ادبیات و سوابق موضوع و ارائه مدل
شبکه ای پژوهش، از مطالعات کتابخانه ای و برای جمع آوری اطلاعات با توجه به ماهیت تحقیق از
روشهای میدانی استفاده گردیده است. نتایج تحقیق نشان داد که استان آذربایجان شرقی با تصویب منطقه
تجاری- صنعتی ارس دچار تغییرات زیادی در کاربری ها و ساختار فضایی شهری گردیده است.
Machine summary:
"با توجه به مطالب و مفاهیم ذکر شده در بالا تحقیق حاضر به دنبال پاسخگویی به این سوالات است که آیا مناطق آزاد تجاری- صنعتی جهان تاثیری بر ایجاد و توسعه سیستم های شهری داشته اند؟ با توجه به تجربیات سایر کشورها، منطقه آزاد تجاری-صنعتی ارس چه تاثیری بر شبکه های سکونت گاهی آذربایجان شرقی داشته است ؟ لذا در راستای پاسخگویی به سوالات مذکور، مجموعه ای از شاخص ها با استفاده از اطلاعات آماری سازمان آمار استان اذربایجان شرقی استخراج و مورد تحلیل و بررسی قرار گرفتند.
با عنایت به این که توزیع فضایی نامتعادل منابع و عوامل اقتصادی، استعدادها و قابلیت های متفاوت را برای مناطق مختلف به دنبال داشته است و با توجه به این که یکی از محورهای اطلاعاتی لازم در جهت برنامه ریزی صحیح ملی و منطقه ای، آگاهی از توانمندی های تولیدی بخش های اقتصادی در مناطق مختلف می باشد، مناطق آزاد کشور ایران درجهت نیل به توسعه پایدار غالبا در مناطق محروم کشور شکل گرفتند (Asian Development Bank، ٢٠٠١)؛ از آن جمله منطقه آزاد ارس با اهدافی چون : جذب سرمایه های داخلی و خارجی، ایجاد فرصت های اشتغال ، کسب درآمدهای خالص ارزی و بهره مندی از صرفه های خارجی منطقه آزاد در جهت برآروده ساختن اهداف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی استان آذربایجان شرقی جستجو نمود."