Abstract:
ارتباط متقابل انسان و محیط موضوعی است که در قرن اخیر بسیار مورد توجه معماران و پژوهشگران
علوم مختلف قرار گرفته است. در این میان، معماری روستایی ایران با توجه به قدمت چندین هزار ساله
خود مجموعه ای همگن را تشکیل می دهد که در آن کارکردها و نقش های چندعملکردی فضاها در
مسکن همواره به نحوی بوده است که نظام اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی روستا به همراه مقتضیات
جغرافیایی در بر گرفته است. هدف از این مقاله بررسی گونه های معماری و سپس تحلیل واحدهای
مسکونی روستاهای علی آبادکتول است. چارچوب نظری تحقیق بر اساس نقش خصوصیات محیط طبیعی
محلّی و همچنین محیط روستایی در چگونگی شکل گیری واحدهای مسکونی استوار است. پژوهش
حاضر به لحاظ متدلوژی از نوع تحقیق توصیفی- تحلیلی بوده و از نوع مطالعات میدانی- تطبیقی است.
گردآوری داده ها به دو روش کتابخانه ای و پیمایشی صورت گرفته که به این ترتیب پاره ای از اطلاعات
لازم، نخست به صورت اسناد مکتوب گردآوری شد و سپس طی پیمایش میدانی به نقاط مختلف
روستایی شهرستان، نمونههای فراوانی گردآوری شد که شماری از آنها پس از نخستین بررسی های
توصیفی، طبقهبندی شدند. نتایج کلی تحقیق نشان می دهد که مهم ترین ویژگی ساختاری و تیپ لوژی
معماری بومی این روستاها هماهنگی بافت و شکلگیری آن بر اساس زمین، ساماندهی فضاهای گوناگون مسکن روستایی با توجه به معیشت خانواده، عوامل اقلیمی و وضعیت اجتماعی، فرهنگی مردم،
می باشد
Machine summary:
"نتایج کلی تحقیق نشان میدهد که مهم ترین ویژگی ساختاری و تیپ لوژی معماری بومی این روستاها هماهنگی بافت و شکل گیری آن بر اساس زمین ، ساماندهی فضاهای گوناگون مسکن روستایی با توجه به معیشت خانواده ، عوامل اقلیمی و وضعیت اجتماعی، فرهنگی مردم ، میباشد.
در این پژوهش به شناسایی انواع فضاهای مسکونی به لحاظ ساختار و نوع کارکرد با توجه به ویژگی های اقلیمی محلی روستاهای علی آباد پرداخته شده است ، طریق مقایسه و ارزیابی نمونه ها، از نظر نوع ساختار کالبدی و نوع پلان ، چگونگی ارتباط بین فضاهای باز، نیمه باز و بسته و روابط عملکردی فضاها (ساختار کارکردی فضاها)، وجوه اشتراک و افتراق آنها مورد تحلیل قرار گرفته شده است .
یافته های تحقیق مشخصات اقلیمی و نقش آن در طراحی مسکن بومی روستایی علیآبادکتول بر اساس تقسیمات چهارگانۀ اقلیم ایران که توسط دکتر حسن گنجی پیشنهاد شده است و در واقع صورت تغییر یافتۀ تقسیم بندی کوپن میباشد، روستاهای علیآباد واقع در استان گلستان در حوزة اقلیم معتدل و مرطوب سواحل دریای خزر قرار میگیرد (٨٣.
با توجه به قرارگیری روستاهای شهرستان علیآباد در منطقه کوهستانی و شیب نسبتا زیاد عوارض زمین در این ناحیه ، سیمای کلی بافت روستا به صورت نسبتا متراکم قرار گرفته روی سطح شیب دار است .
/ تصویر ٦: جزییات سقف در نمونه های مسکن بومی روستایی مورد مطالعه (ماخذ: عمادی، ١٣٧٧) جمع بندی و نتیجه گیری شهرستان علیآبادکتول و روستاهای آن در استان گلستان و شمال ایران در تقسیم بندی اقلیمی چهارگانه ایران در حوزه معتدل و مرطوب جای میگیرد."