Abstract:
اشتباه به عنوان عیب اراده، وقتی در قرارداد موثر واقع میشود که اشتباه مربوط به مرحله رضا و قصد باشد و اشتباه در مراحل دیگر اراده یعنی تصور، تدبّر و تصدیق در قرارداد تأثیر نمیگذارند مگر اینکه اشتباه در آن مراحل به اشتباه در رضا و قصد منتهی شود. بعلاوه اشتباه در هر امر اساسی قرارداد موجب معیوب شدن اراده و تحت تأثیر واقع شدن قرارداد نمیشود و باید اشتباه حداقل در یکی از مسائل مهم قرارداد یعنی اموری که در قلمرو حرکت قصد قرار میگیرد، رخ بدهد و اراده شخص نیز در تغییر و یا دخالت یا عدم دخالت آن امور در قرارداد مؤثر باشد.
Machine summary:
ليکن قلمـرو شـمول آن را مـشخص نکرده است و بايستي به دقت روشن شود که آيا اشتباه در هر مرحله از مراحـل وجـودي اراده موجب معيوب شدن اراده شده و قرارداد را تحت تأثير قرار ميدهد؟ و نيز بـا ارائـه ضـابطه اي بايد معلوم شود که آيا اشتباه در هر امري از امور قرارداد، بـه جهـت معيـوب سـاختن اراده بـه اعتبار قرارداد خدشه وارد ميکند يا به جهات ديگر؟ حقوقدانان بدون بيان ضابطه اي خـاص از اشتباه در خود موضوع معامله ، اشتباه در نوع عقد، اشتباه در علت تعهد و غيره سـخن بـه ميـان آوردند که در اين وضعيت اين سئوال پيش ميآيد که اگر آن موارد در قلمرو نظريه اشتباه قـرار ميگيرند چرا اشتباه در امکان اجراي قرارداد، اشتباه در قابليت معامله از نظـر قـانون ، اشـتباه در ماليت موضوع معامله ، اشتباه در آثار مقتضاي ذات عقـد و امثـال آن در قلمـرو شـمول نظريـه اشتباه نباشد؟ آيا بدرستي اشتباه در علت تعهد در حوزه شمول نظريه اشتباه قرارمي گيرد؟ در اين نوشتار سعي بر اين است که با استقراء در قانون مدني و تحليل مقررات مربـوط بـه اشتباه در قرارداد به دقت حوزه شمول نظريه اشتباه در قرارداد تبيين و روشن شود که براي اين منظور حوزه تأثير اشتباه از لحاظ تحليل رواني اراده و از نظر مصاديق بـه صـورت عليحـده در ذيل مورد بررسي قرار ميگيرد.