Abstract:
هدف از تحقیق حاضر بررسی نقش استعاره در چندمعنایی فعل دیداری فعل دیداری/görmǝk / (تماشا کردن) در زبان ترکی آذربایجانی در چارچوب معنیشناسی شناختی است. این تحقیق توصیفی – اسنادی است و سعی شده تا معانی گوناگون فعل براساس رویکرد معنیشناسی شناختی ارائه دهد. جهت نیل به این هدف پیکرهی زبانی مورد استفاده در این پژوهش ترکیبی از پایگاه داده های زبان ترکی آذربایجانی از جمله فرهنگهای لغت، کتابها، مجلات، روزنامهها و شم زبانی نویسنده میباشد. یافتههای تحقیق نشان میدهند که برای فعل دیداری /görmǝk / (تماشا کردن) 24 معنا بعد از طبقه بندی و انتزاع گونههای بافتی استخراج گردید. همچنین آنها نشان میدهند که چندمعنایی پدیدهای نظاممند بوده و عواملی همچون استعاره و مجاز در شکلگیری و توصیف آن بسیاردخیلند. به این ترتیب شبکه گسترده معنایی فعل شکل میگیرد و از سوی دیگر میتوان گفت که استعاره نقش پر رنگتری نسبت به مجاز در شکلگیری چندمعنایی و کاربرد فعل در بافتهای گوناگون دارد.
The aim of present study is to investigate the roleof metaphor in the polysemy of visual verb /gormǝk/ (seeing) in Azerbaijani Turkish within the framework of cognitive semantics. This study is a descriptive - documentary and has been tried to present the various meanings based on cognitive semantics approach. To achieve this goal, the linguistic corpus used in this study is comprised of Azerbaijani Turkish language databases, including dictionaries, books, magazines, newspapers, and author's linguistic intuition. The findings indicate that for visual verb /gormǝk/ (seeing) 24 senses was extracted after the classification and abstracting away of contextual variations. They also show that the polysemy is a systematic phenomenon and factors such as metaphor and metonymy are crucially involved in the formation and description of polysemy. In this way, semantic extensive network of verb is formed and on the other hand, it is claimed that metaphor has stronger role than metonymy in the formation of polysemy and usage of verb in the different context.
Machine summary:
بنـابراین ، هدف از این پژوهش ، بررسی استعاره و چندمعنایی فعل دیـداری/ rməkgo/ (دیـدن) در زبـان ترکی آذربایجانی در چارچوب معنی شناسی شناختی و جواب دادن به سوال هـای ایـن پـژوهش است : ١- چندمعنایی و حالت استعاری فعل دیداری/ rməkgo/ (دیدن) به چه صورت می باشد؟ ٢- معنای اولیه ١ (سرنمون) و معنای حاشـیه ای فعـل دیـداری/ rməkgo/ (دیـدن) از نظـر شناختی چیست ؟ ٣- سازوکارهای شناختی ، همانند: گونه های استعارة مفهومی و مجاز و غیره چه نقـشی در چندمعنایی فعل دیداری/ rməkgo/ (دیدن) دارند؟ ٢- پیشینه پژوهش وایبرگ ٢ (١٩٨٤) در مقالة خود با نام "فعل هـای حـسی در چـارچوب ردهشـناختی ٣ " بـه بررسی و مطالعة فعل های حسی در زبانهای انگلیسی ، ترکی ، هندی، فارسی و ژاپنی می پردازد.