Abstract:
پدیده آیین از نمایش هیچگاه جدا نبوده است چرا که آیین فی النفسه نمایش است و به اعتباری خواستگاه نمایش آیین است. رایج ترین نظریه در مورد خواستگاه تئاتر برآن است که تئاتر از دل اسطوره آیین به در آمده و متحول شده است. رویکرد و نظریات سه کارگردان تئاتر آیینی ، گروتوفسکی، آرتو و بروک درباره آیین و مراسم آیینی در تئاتر به شرح ذیل می باشد ، که مورد پژوهش قرار گرفته است :
فعالیت های گروتوفسکی را در زمینه تئاتر میتوان به سه دوره تقسیم کرد: اجراهای تئاتری،
فراتئاتر و تئاتر سرچشمه ها. دراین دوره ها گروتوفسکی میکوشید نظامی جدید اسطوره ای
جدید و آیینی جدید بیافریند به همین دلیل به سراغ نمایشنامه هایی می رفت که دارای بار آیینی
و مذهبی بود.
آرتو به عنوان یکی از بزرگترین نظریه پردازان تئاتر و بنیانگذار تئاتر «مشقت» به ارزش آیین
برای تاثیر عمیق بر احساس مخاطب پی می برد و نوعی تئاتر شبه آیین را پیشنهاد می کند. در
تئاتر شبه آیینی او نه خدایان بلکه انسان ها نقش محوری دارند ، البته انسان هایی که به نوعی ابر
انسان هستند و در مرز میان انسان و خدا زندگی می کنند.
بروک از جمله کارگردانانی است که برای اشیاء صحنه، خاصیت مینی مالیستی و استحاله پذیری
قائل است. او در استفاده از اشیاء صحنه و کاربرد آن ها بسیار گزینشی و زیرکانه برخورد
می کند. به طوری که در عین سادگی، مخاطبان را به هنگام اجرا شگفت زده می کند.
Machine summary:
"آرتــو بـرای تجربـه گـران تئـاتر در دهـه هـای شصـت و هفتـاد میـراث ارزشـمندی بـر جـای گذاشـت کـه از آن جمله مـیتـوان بـه ایـن هـا اشـاره کـرد: کاسـتن ادبیـات مـتن ، رجـوع بـه آیـین هـای غیراروپـایی، دوری از داســتانگویی ارســطویی و از همــه مهــم تــر انتخــاب نــوعی اســتراتژی آشــوب گرایانــه و آنارشیســتی کــه بوی آن را میتوان در تمام آثار حوزه تئاتر تجربی استشمام کرد.
اصـطلاح طـاعون را بـرای ایـن بـه کـار مــیبـرد چـون مــیخواســت کـه در اصـل تمـام اشــکال را بــه هـم بریــزد و مجــال بدهــد تــا موجـوداتی جدیـد الخلقـه و حرکـت هـایی جدیـد بـر صـحنه تئـاتر ظـاهر شـوند، موجــوداتی برخاســته از ذات اســطوره هــای تمــام اعصــار و زوایــای کشــف نشــده درون روح انســان .
بـا توجـه بـه ایـن کـه یکــی از خاســتگاههای اصــلی تئــاتر «آیــین اســت و مراســم آیینــی» هــم از بطــن آیــین شــکل یافتــه و بــا توجــه بــه ایــن کــه در طــول تــاریخ تئــاتر، رویکــردی جــدی بــه آیــین و مراســم آیینــی در آثــار خــود داشــته انــد.
ظــاهرا گروتوفســکی مــی خواســت بــا مشــاهده و مطالعــه ی آیــین هــای مســیحیت و یهودیــت شمنیســم بوداییســم آیــین وودو و نهایتــا فراتــر رفــتن از تمــام ایــن هــا؟ مــذهبی مخصــوص بــه خــود بیافرینــد کــه مراســم آیینــی آن مــذهب در تئــاتر سرچشــمه هــا تجلــی پیــدا کــرده بــود.
(١٣٩٤ / ٩ : ص ٢٢١) از نظـر گروتوفسـکی اصـولا گـرایش هـا و بـاور هــای انسـان اولیـه و نیـرو هـای مـافوق طبیعـی، زنـدگی بشــر از ابتــدا بــا آیــین هــای مختلفــی ســر و کــار داشــته کــه بــه مــرور ایــن آیــین هــا از نظــر جزئیــات و ترتیبــات اجرایــی کــاملتر شــده و شــکل مراســم آیینــی بــه خــود گرفتــه اســت ."