Abstract:
برنامه ریزی کاربری اراضی شهری (مورد: میناب)
زیاری کرامت اله*
* دانشگاه یزد
برنامه ریزی کاربری اراضی شهری، چگونگی نحوه استفاده، توزیع، حفاظت، سامان دهی مکانی - فضایی فعالیت ها و عملکردهای شهری را بر اساس خواست و نیازهای جامعه شهری، بررسی می کند. با گسترش شهرنشینی و رشد برنامه ریزی شهری و منطقه ای، این مفهوم به صورتی وسیع تر در قالب طرح های: آمایش سرزمین، طرح ریزی کالبدی، جامع، ساختاری - راهبردی و تفصیلی، از جایگاه خاصی برخوردار گردید. نظریه های متعدد از جمله برنامه ای، سامان دهی، کارکردگرایی، اصلاح گرایی، مدرنیسم، پست مدرنیسم، فرهنگ گرایی، طبیعت گرایی، فلسفه گرایی، فن گرایی، اختیار گرایی، آمایش انسانی، سلامت روان و توسعه پایدار رویکردهای خاصی به برنامه ریزی کاربری اراضی شهری بخشیده است. با نگرش به مبانی، مفاهیم و فرآیند و اصول و معیارهای کاربری، شهر خطی میناب با 1027.05 هکتار مساحت و جمعیتی برابر 65313 نفر (در سال 1380) مورد بررسی و برنامه ریزی قرار گرفت. این شهر در وضع موجود (1380) در کاربری های مسکونی، ابتدایی، آموزش عالی، فرهنگی، بهداشتی، درمانی، ورزشی، پارک و فضای سبز، جهانگردی، نظامی - انتظامی و پارکینگ شهری دارای کمبود است. در پایان سال برنامه ریزی (1390) که جمعیت شهر میناب به 88119 نفر (22806 نفر اضافه جمعیتی) می رسد برای طرح ریزی و ساخت انواع کاربری های بهینه به 1367.88 هکتار (115.14 هکتار در وضع موجود، 225.69 هکتار در پایان سال برنامه ریزی) فضای کالبدی نیاز است.
Machine summary:
"در پایان سال برنامهریزی(1390)که جمعیت شهر میناب به 88119 نفر(22806 نفر اضافه جمعیتی)میرسد، برای طرحریزی و ساخت انواع کاربریهای بهینه به 88/1367 هکتار(14/115 هکتار در وضع موجود،69/225 هکتار در پایان سال برنامهریزی)فضای کالبدی نیاز است.
مقدمه اصطلاح و مفهوم کاربری اراضی شهری،ابتدا در غرب و به منظور نظارت دولتها بر نحوهء استفاده از زمین و حفظ حقوق مالکیت مطرح شد؛ولی همراه با گسترش سریع شهرنشینی و رشد برنامهریزی شهری و منطقهای،ابعاد و محتوای این مفهوم روزبهروز وسیعتر شده است.
اصطلاح و مفهوم کاربری اراضی در غرب ابتدا نظارت دولتها بر نحوهء استفاده از زمین حفظ حقوق مالکیت بود4ولی با گسترش شهرنشینی و رشد برنامهریزی شهری و منطقهای این مفهوم ابعادی وسیعتر به خود گرفت و به موازات استفادهء بهینه از زمین به آمایش سرزمین،برنامهریزی فضایی،طرحریزی کالبدی ملی و منطقهای و محلی و انواع طرحهای شهری تبدیل گردید.
فرآیند برنامهریزی کاربری اراضی شهری این فرآیند در مراحل زیر صورت میگیرد: 1-وضع موجود:در این مرحله تیم کارشناسی مبادرت به برداشت از انواع فعالیتها یا کاربریها در شهر میکند.
اصولا متغیرهایی مورد مطالعه در کاربری اراضی شهری:زمین ساخت و ژئومورفولوژی،توپوگرافی،شیب،گسل،زلزله،خاک،مسیل،فرسایش،اقلیم،آبهای سطحی،آبهای زیرزمینی،آب موردنیاز شهر در مصارف شخصی و صنعتی و خدماتی،ذخیرهء آتی آب،جمعیت،اقتصاد(تولید،درآمد،هزینهها،ارزش،تولیدات،ارزش افزوده،اشتغال، واحدهای تجاری و خدماتی و اجتماعی)،مسکن،سرانه،تراکم،حملونقل،فرهنگی و زیباشناختی است که در مکانیابی کاربریها حائز اهمیت است.
آنچه در برنامهریزی کاربری اراضی شهر میناب مهم است،کنترل حوزهء گسترش شهر، ایجاد تعادل فضایی در نظام عملکردی شهر،ارایه تسهیلات خدماتی برای ساکنان فعلی و آینده، پیوند بافت قدیم و جدید،جلوگیری از ساختوساز بیرویه،نظارت بر کاربریها،پیشگیری از توسعه و رشد شهر در اراضی کشاورزی،و تخصیص زمین با قابلیت پایین کشاورزی برای توسعهء شهر است."