Abstract:
شرح العقیدة الطحاویة ابن ابی العز حنفی بی آنکه نامی از ابن تیمیه ببرد، تفکراو ابن تیمیه را انعکاس داده است. این کتاب سبب گستر تفکرات و سلفی در بین برخی مذاهب اسلامی شده است. در این مقاله، ضمن اثبات رابطه ابن ابی العز با ابن تیمیه، شاخصه های سلفی گری وی را بررسی کرده ایم. این شاخصه های، که همان شاخصه های فکری ابن تیمیه است، در سه بخش تضییق مفهوم سلف، توسعه مفهوم عبادو و تغییر مفهوم اجتهاد است. هر یک از این شاخصه ها مناقشات و جدی دارد. این شاخصه ها نه تنها از دید آیات و روایات مردود است، بلکه حتی با برخی از مبانی سلفی ها نیز در تعارض است.
Machine summary:
"5 با مطالعه در آثار ابن ابی العز، مخصوصا شرح العقیدة الطحاویة، چنین فهمیده میشود که وی نیز همچون ابنتیمیه همین رویکرد را داشته است.
3 منظور ملا علی قاری این است که ابن ابی العز از بین دو قول متضادی که از ابوحنیفه نقل شده، قول مطابق نظر خودش را انتخاب کرده است، هرچند سند این قول نیز ضعیف باشد.
تعصبنداشتن در انتخاب سخنان صحابه؛ 1 ابن ابی العز در کتاب فقهی خود در باب طلاق نظر خلیفه دوم و مشهور علمای اربعه اهل سنت در وقوع سه طلاق در یک مجلس را بهجد نقد کرده است، 2 هرچند مثل ابنتیمیه به بطلان آن فتوا نداده است.
3 ارزیابی این دیدگاه اینکه ابن ابی العز باب اجتهاد را باز میداند و تقلید از یک امام را جایز نمیداند، همان راه علمای سلف بوده است؛ چراکه علمای اسلامی تا قرن چهارم، هنگامی که به قوه اجتهاد میرسیدند، مطابق شرایط، زمان و مکان اجتهاد میکردند، اما بهیکباره این باب به مصلحتی بسته شد 4 و مذاهب اربعه فقهی معرفی شدند و این به سنتی در سالهای بعد تبدیل شد.
1 در حقیقت، خوب بود که ابن ابی العز تقلید در میان علما را نقد میکرد؛ علمایی که شرایط لازم برای اجتهاد را دارند و میتوانند از منابع دینی، احکام را استخراج کنند ولی باز دعوت به تقلید از ائمه چهارگانه میکنند؛ نه اینکه به طور عمومی دعوت به رجوع به کتاب و سنت کند و مراحل اجتهاد را، که نیاز به طی مراحل مختلف دارد، آسان جلوه دهد، که این خود باعث مشکلی بزرگتر برای امت اسلامی شده است."