Abstract:
دیدگاهی که سعدی برای برقراری جامعه ای مطلوب به ویژه از سوی حکومت و اعضای نظام حاکم عرضه می کند،در کتاب های«گلستان»و«بوستان»در مرکز توجه قرار گرفته اند؛به صورتی که سعدی باب اول این دو کتاب را به همین موضوع اختصاص داده است.از میان ابواب ده گانه بوستان،باب اول با عنوان«در عدل و تدبیر و رای»برای بررسی و تلحیل گفتمان با تکیه بر حکومت اداری برگزیده شده است؛زیرا بیشتر حکایت ها و مواعظ این باب درباره شیوه حکومت داری و روابط اجتماعی است و در هشت باب دیگر،حکایت های انگشت شماری درباره حکومت و ارتباط ارکان جامعه با هم مشاهده می شود.داده ها و اطلاعات این پژوهش(حکایت های باب اول بوستان)بر اساس رویکرد تحلیل انتقادی گفتمان بررسی شده است.از میان نظریه های موجود در تحلیل انتقادی گفتمان،مبانی روش شناسی«نور من فرکلاف»-که تحلیل خود را بر پایه دستور نقش گرای هالیدی در سه بعد متن،گفتمان و جامعه،انجام می دهد-انتخاب شده است.نتایج برآمده از پژوهش را می توان در این گزاره خلاصه کرد:هر چند بوستان سعدی متنی در جهت حفظ ساختار حکومت زمانه خود و نه در برابر آن است،نگاه سعدی به حکومت با تاکید بر رفاه رعیت و آبادی کشور قابل توجه است.این دریافت را می توان از کنار هم گذاری داده های تحلیل گفتمان و شرایط اجتماعی دوره سعدی به دست آورد.
Saadi’ s point of view about the establishment of a desirable society specially the role of the government and its members have been the center of attention in “Gulistan”، and “Bustan”. the topic has been addressed in the first chapter of these two books. Among the ten chapters of Bustan، the first chapter “On Justice، council and administration of government” was selected for the analysis of the governmental discourse because many stories and anecdotes mentioned in this chapter are about the administration of government and social relationships while in the other eight chapters just a few number of stories address government and relations between the essential elements of the society. The data gathered (stories in the first chapter of Bustan) is analyzed based on a critical discourse analysis approach. Among the critical discourse analysis theories، the methodology introduced by Norman Fairclough is chosen according to which the analysis of the three dimensions of text، discourse and society is based on Halliday’s Systemic Functional Grammar. The results of this research can be summarized as follows: Although Saadi’s Bustan is considered a book written to support the government of that time، and it’s not an anti-government text، Saadi’s point of view towards the government which is accompanied by the emphasis on the welfare of the poor، and the development of the country is very interesting. This can be perceived by considering both the discourse analysis data and the social conditions of that era.
Machine summary:
تحلیل انتقادی گفتمان حکومت در باب اول بوستان سعدی * فاطمه عربزاده ** زهرا حیاتی *** طاهره ایشانی 1 چکیده دیدگاهی که سعدی برای برقراری جامعه ای مطلـوب بـه ویـژه از سـوی حکومـت و اعضای نظام حاکم عرضه می کند، در کتـابهـای «گلسـتان» و «بوسـتان» در مرکـز توجه قرار گرفته اند؛ به صورتی کـه سـعدی بـاب اول ایـن دو کتـاب را بـه همـین موضوع اختصاص داده است .
همچنین زبانشناسی نظاممند نقش گرا به این پرسش هـا پاسـخ مـی دهـد کـه : نـوع فرایندهای به کار گرفته شده برای هر یک از افعال جملـه ، مبـین چـه چیـزی اسـت ؟ و ارتباط بین نوع فرایندها و اوضاع سیاسی - اجتماعی عصر با توجه به این مسئله ، چگونـه تبیین می شود؟ در این پژوهش تنها به معنای اول یعنـی فـرانقش اندیشـگانی پرداختـه شـده، تـا از طریق این نقش ، معنایی که سعدی در ارتباط با گفتمان حکومتی ارائه می دهد استخراج گردد.
ایـن اختلاف نشان می دهد که سعدی، اعضای نظام حکومت را مثبـت معرفـی مـی کنـد و در حقیقت می کوشد آنها را به سویه ای مثبت هدایت کند؛ در حالی کـه در بنـدهای مـادی که با اختلاف یک بند مقام دوم را در کنش های حکومتی ها دارد، تعـداد بنـدهای منفـی بیشتر از مثبت است و این تقسیم بندی ریشه در اخـتلاف عملکـرد ایـن قشـر و وظیفـة اصلی آنها دارد.
همچنین با توجه به پژوهش های پیشین ، با مقایسه انتقادی تحلیل گفتمان حکومتی در گلستان و بوستان سعدی به این نتیجه می رسـیم کـه سـعدی در بوسـتان، قـدرت و عاملیت بیشتری برای فرمانروا قائل است .