Abstract:
بر اساس دیدگاه نظریه‌پردازانی چون راپاپورت، در هر دوره تاریخی مسائل فرهنگی-اجتماعی روز هر جامعه بر کالبد معماری فضاهای ساخته‌شده در آن جامعه تاثیرگذار است. گهگاه این موضوع به‌قدری پررنگ است که وجود بسیاری از کاربری‌ها در فضا را تحت‌الشعاع خود قرار می‌دهد. هدف از انجام این پژوهش بررسی میزان ارزش فضایی در فضاهای مختلف خانه است که درنهایت منجر به کشف منطق فرهنگی-اجتماعی حاکم بر فضاهای موردنظر است. به‌منظور به آزمون گذاشتن فرضیه‌های موردنظر پژوهش، چهارخانه سنتی به‌عنوان نمونه‌های موردی انتخاب گردید. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی تحلیلی است و با استفاده از دو راهبرد کمی و کیفی به توصیف احتمالات وجود منطق فرهنگ-اجتماعی فضا پرداخته شد. در روش کمی از رابطه ریاضی نحو فضا استفاده گردید و در روش کیفی، از بررسی دو شاخص "عمق"و"حلقه" استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد که روابط فرهنگی-اجتماعی تاثیرات عمیقی بر ساختار کالبدی و پیکره‌بندی فضایی خانه‌های سنتی ایران داشته است. با استفاده از اطلاعات کالبدی معماری مانند پلان و ترسیم نمودار توجیهی آن و اطلاعات مستخرج از آن، می‌توان احتمالات مربوط به ارزش فضا را اثبات نمود و به میزان تفکیک فضایی و یا یکپارچگی آن با استفاده از روابط مربوطه پی برد.
It seems that the influence of cultural and social fabric of every society on architectural space in every period of history is undeniable. Sometimes it was so strong that many users were affected in space. in theory that was raised by Bill Hillier، for the first time based on the difference space factor، to check the value of a space in a plan using quantitative methods (mathematical way space) were discussed. the aim of this study was to evaluate the social and cultural logic of space resulting in access to space of value and is in line with this logic. in order to test the hypothesis of social and cultural logic in the house، four traditional houses that built in the period of Ghajar were select. three of the houses in Yazd، and another example in order to apply a comparative study is located in Tehran. the research is descriptive and analytical method and using qualitative and quantitative strategies to assess and describe the probabilities، social and cultural logic space will be discussed. The quantitative method was used space syntax mathematical relationship (a mathematical space difference). in proving the quantity method، first paid to justify graph each house data on the spatial difference for each of the areas of the yard، porch، lobby، entered in the relevant formula and the results in table format for each of the four houses that were presented and in qualitative way، from the two indicators "depth" and "ring" was used. to evaluate the quality، depth of the index and ring in the two samples is analyzed and examined. that to achieve that، should the findings used to justify graph to justify the quality of the space، previously stated that again، the three space (the yard، porch and three-door or five-door) were selected for review. the results showed that social and cultural relationships profound effects on the physical structure and spatial configuration of traditional houses of Iran. also، using physical information، such as architectural plans and charting its justification and describe the information derived from it، it is likely to prove valuable space and to the spatial resolution or the integrity of its relationship with realized. according to the survey regarding the qualitative and quantitative analysis، in order to get space in order to explain the logic of social and cultural value of the house، then the research questions in this regard arises: Can having physical information architecture، cultural logic - social or otherwise realize the value of space? How can using quantitative and qualitative methods and، according to information from the physical space set achieved، the value of each sub-spaces found space?
Mentioned hypotheses، the answers to the questions above is explained is as follows:
Assumptions: by examining the difference space and the results of his physical information from the architectural space، can be realized values of the different spaces.
Using mathematical space syntax style quantify and using the concepts of deep and ring by qualitative method can be realized value of space.
Machine summary:
جدول ١- بررسي عامل تفاوت فضا به روش کمي در چهارخانه موردبررسي فضا Ha Hb Hc H* نسبت بزرگي نام خانه (حياط ) (ايوان )÷ (سه دري يا پنج دري) 7 (به تصویر صفحه رجوع شود) بحث با بررسي نسبت بزرگي ميان مقادير Ha،Hb و Hc، مشاهده ميشود که در هر چهار نمونه موردبررسي، مقدار Hb يا همان فضاي ايوان در تمام نمونه هاي موردبررسي بزرگ تر از بقيه فضاها است که اين بيان کننده بخشي از نظم حاکم بر روابط رياضي و درنتيجه نشان دهنده وجود يک الگوي فرهنگي ثابت در چهار نمونه در ارتباط بااهميت و نقش فضاي ايوان در ساختار فضايي خانه است .
وجود نتايج مشابه از مقادير عمق فضاها در سه خانه يزدي و تفاوت آن با ميزان عمق اين فضاها در خانه نصير الدوله واقع در شهر تهران نشان دهنده بخشي از ارزش فضايي است که در راستاي منطق فرهنگي-اجتماعي فضا قرار دارد و در رابطه با شاخص عمق حاصل شده است .
نتيجه گيري با توجه به بررسيهاي انجام شده در خصوص تحليل هاي کمي و کييف به منظور ارزيابي ميزان ارزش فضا در راستاي تبيين منطق فرهنگي و اجتماعي خانه ، فرضيه هاي ذکرشده ، به اين شرح موردبررسي قرار ميگيرد: فرضيه ١: با بررسي عامل تفاوت فضا و نتايج حاصل از آن که خود برگرفته از اطلاعات کالبدي معماري است ، ميتوان به ارزش هاي موجود در فضاهاي مختلف پي برد.
(
, 
, 
)
