مال الاجارة نیابت در حج میت Journal Article

وصی و یا ورثة میت اگر بخواهند برای حج وی نایب بگیرند، صور مختلفی برای آن متصور است و بدین جهت تأمین مال الإجاره نیابت نیز دارای صور متعدد خواهد بود. بنا بر این، اگر میت وصیت به حج نکرده باشد، دو صورت برای آن متصور است؛ اگر وصیت به حج کرده باشد، سه صورت برای آن قابل تصور است و اگر می‌ت، نذر احجاج کرده و در حیات خویش وفای به نذر نکرده باشد، چهار صورت پیدا می‌کند. در هر یک از صور پیش‌گفته، این بحث مطرح می‌شود که مال الاجارة نیابت، از اصل مال میت باید پرداخت شود یا از ثلث مال او، و یا نه از اصل مال و نه از ثلث مال، بلکه خود وصی و یا ورثة میت (که استنابه کرده‌اند) باید هزینة آن را متحمل شوند.

اما درجایی‌که میت مالی از خود بر جا گذاشته باشد و وصی و یا وُرّاث وی بخواهند برایش استنابة حج نمایند، این بحث مطرح می‌شود که هزینة استنابة حج او از چه مالی باید پرداخت شود؟ از اصل مال میت یا از ثلث مالش ویا از مال استنابه کننده (یعنی وصی و ورثه)؟ صورت‌های مختلفی برای آن وجود داشته و هر صورتی نیز حالت‌های متعددی دارد و نظرات فقهای عظام در برخی از صورت‌ها متحد و در برخی دیگر مختلف است. * صورت سوم؛ یعنی در جایی‌که شک داریم وصیت میت از حج، حج واجب بوده یا حج ندبی و قرینه و شاهدی در بین نباشد که یک طرف را ثابت کند، دو نظر از فقهای عظام نقل شده است: اول: قول مشهور فق‌ها مبنی بر این‌که در مورد شک، باید هزینة اجرت حج از ثلث میت باشد، نه از اصل مال وی؛ زیرا هزینه نمودن استیجار از اصل مال، منوط بر آن است که آن عمل، واجب باشد و حال آن‌که فرض بر این است‌که نمی‌دانیم مراد از میت چه بوده است. آیت الله حکیم در بارة کفارة حنث نذر و هم‌چنین اجرت قضای حج (بر فرض وجوبش) معتقد است که نباید از اصل مال باشد، بلکه باید از ثلث میت باشد؛ زیرا پرداخت از اصل مال، در جایی است که دَین محسوب شود، ولی برای مطلق واجب مالی دلیلی نیست که از اصل مال باشد، حتی کفارات.