Abstract:
در هر نظام حقوقی، تفسیر قوانین و به ویژه قانون اساسی برای پاسخگویی به مسائل و ابهامات پیش آمده در اجرای قانون، ضروری و اجتناب ناپذیر است؛ اما نهادهای مفسر، در طول حیات تفسیری خود همواره از رویکرد واحد تفسیری پیروی نکردهاند. این امر که مرجع صالح در تفسیر یک قانون بر اساس چه رویکرد تفسیری اقدام به تفسیر میکند، بسیار مهم است، زیرا در هر رویکرد تفسیری، ابزار تفسیری و نتیجه ی حاصل از تفسیر، متفاوت خواهد بود. به موجب اصل 98 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، شورای نگهبان مرجع تفسیر رسمی و لازمالاتباع قانون اساسی است.
سوال مهمی که در این زمینه مطرح میشود این است که این شورا چه رویکردی را در تفسیر قانون اساسی اتخاذ کرده است. مقاله ی پیش رو در پاسخ به این پرسش، با شیوهای توصیفی- تحلیلی، بر نظرهای «تفسیری» دوره ی نخست فعالیت شورا متمرکز شده است. با تحلیل و بررسی نظرهای تفسیری شورای نگهبان در این دوره، می توان گفت هرچند این نهاد از رویکرد واحدی در تفسیر قانون اساسی متاثر نبوده، اما تاثیرپذیری وی از رویکرد متن گرایی و تفسیر با نظر به مدلول الفاظ قانون اساسی نسبت به سایر رویکردها بیشتر بوده است.
The interpretation of laws، especially the Constitution is necessary and inevitable in any legal system to settle the problems and ambiguities occurred during the implementation of the laws. But interpretive authorities have not followed a singular approach in their interpretive lives. The interpretive approach that competent authority does take in interpreting laws is very important. Because in each interpretive approach، interpretive instruments and interpretive results will be different. According to principle 98 of the Constitution of Islamic Republic of Iran، the Guardian Council is the authority for presenting official and binding interpretation of the Constitution.
The noteworthy question regarding this authority of the Guardian Council is to determine the Council's interpretive approach in interpreting the Constitution. The forthcoming article through a descriptive-analytical method in order to answer this question has concentrated on the first period of the Council's activity. The findings show that although this institution in this period، has not been influenced by one particular approach in relation to constitutional interpretation، but the Guardian Council، in comparison to the other approaches، has been more affected by textual interpretation and interpreting within the words and the text of Constitution.
Machine summary:
برخی نیز معتقدند تفسیر تنها رفع ابهام از واژه ها و الفاظ قانون اساسی نیست ، بلکه فرایند فهم و اعمال گزاره های حقوقی را نیز شامل میشود و بر همین اساس است که نظر حقوقدانان دیگر را که تفسیر را کشف مقصود قانونگذار معرفی کرده اند، از این نظر که تفسیر را تنها به یکی از رویکردهای تفسیری فرو کاسته اند، قابل نقد دانسته اند (مزارعی، ١٣٩٠: ١٤-١٥).
شورا در نظر تفسیری شماره ی ١٩٨٣ مورخ ١٣٦٠/٢/٨ در مورد اصل ٤(١٥) و در پاسخ به استفسار شورای عالی قضایی در مورد نحوه ی برخورد دادگاه ها با قوانین و تصویب نامه های خلاف موازین اسلام مصوب پیش از پیروزی انقلاب ، اظهار کرد: «مستفاد از اصل ٤ قانون اساسی این است که به طور اطلاق کلیه قوانین و مقررات در تمام زمینه ها باید مطابق موازین اسلامی باشد و تشخیص این امر به عهده فقهای شورای نگهبان است ، بنابراین قوانین و مقرراتی را که در مراجع قضائی اجرا میگردد و شورای عالی قضائی آن ها را مخالف موازین اسلامی میداند، جهت بررسی و تشخیص مطابقت یا مخالفت با موازین اسلامی برای فقها شورای نگهبان ارسال دارید» (مرکز تحقیقات شورای نگهبان ، ١٣٨١: ٤٩).