Abstract:
تغییرات اجتماعی، امروزه یکی از موضوعات مهم علوم انسانی به ویژه در رشته های تاریخ و جامعه شناسی است. محققان این علوم و به خصوص جامعه شناسان در دهه های گذشته تعاریف مختلفی از تغییرات اجتماعی ارائه داده اند ولی هرگز نمی توان از این تعاریف به عنوان قالبی دقیق برای ارزیابی تغییرات اجتماعی در جوامع مختلف بهره گرفت. تغییرات اجتماعی در هر سرزمین، برآمده از خصائل و ویژگی های اجتماعی آن سرزمین است، از این رو در مورد ایران نیز تنها با به کارگرفتن ابزار جامعه شناسی و علم تاریخ و بررسی روند حوادث در طول زمان، می توان به تعریفی قابل قبول از تغییرات اجتماعی دست یافت. هدف از نگارش این نوشته، معرفی و بررسی یکی از متونی است که برای شناخت صحیح تغییرات اجتماعی در تاریخ ایران تالیف شده است.
Machine summary:
"در ایــن بخــش می خوانیــم : «همیــن عباســیان کــه همــواره خــواب را بــر چشــم قدرت هـای محلـی و خلیفـه حـرام می کردنـد، حـال ناخواسـته شـرایط را بـرای حضـور حکومتــی شــیعی در بغــداد و در قلــب دولــت عباســی آمــاده می ســاختند و غریب تــر آن کـه همیـن خلیفـۀ عباسـی بـه اتـکاء قـدرت شـیعیان و امیـران ایرانـی کـه سـال ها بــرای ســرکوب آن هــا جنگیده بــود، ســاختار قــدرت خــود را حفــظ نمــود!» (ص ٢١٦) خواننـده متعجـب و گیـج می شـود کـه چطـور ممکـن اسـت عباسـیان خـواب را بـر چشــم خودشــان حرام کننــد و چــرا؟ امــا بــه لطــف نتیجه گیــری انتهایــی کــه عینــا کپــی خطــوط مهــم بخــش گذشــته اســت ، متوجــه لغــزش به وجــود آمــده می شــود.
ممکــن اســت خواننــده انتظــار داشــته باشــد بعــد از بررســی تغییــرات اجتماعــی چنــد ســده از تاریــخ ایــران ، نویســنده نتیجــۀ خــود را در قالــب یــک نظریــۀ خــاص خلاصــه کنــد، امــا کمالــی کــه خــود از آغــاز کار وامــدار نظریــۀ گیدنــز بــوده ، پایــان ایــن پژوهــش را بــاز گذاشته اســت ؛ گویــی می خواهــد غیرمســتقیم بــه خواننــده بفهمانـد کـه دایـرٔە ایـن تغییـرات و چرخـۀ بازتولیـد سـاختارها در طـول تاریـخ متوقف نمی شــود و تــا امــروز مــا کــه آینــدٔە مــورخ گذشــته اســت ، ادامــه پیــدا می کنــد: «مــورخ آن زمــان کــه قصــد می کنــد عصــر خــود را جاودانــه ســازد، هرگــز خــود را در گسســت از آینــده نمی بینــد و روایــت او از حــوادث ، گویــای نیم نــگاه وی بــه مخاطبــان آینــده اش تــا همیشــۀ تاریــخ اســت ."