Abstract:
بروکراسی یکی از فرآیندهای دنیایی امروزه و جهان مدرن به شمار میرود. پس از گسترش اندیشه خرد گرایی ذیل رنسانس در غرب در کنار افزایش روز افزون جمعیت جهان اندیشه عقلانیت ابزاری و بالطبع بروکراسی رو به گسترش گذاشت. در این رهگذر تاثیر نظریه کارکردگرایی بعنوان یکی از اندیشههای عصر مدرن قابل توجه است. نظریه کارکردگرایی با توجه به فرآیند سیستمی و تاکید بر ساختارها و کارکردها میتواند در شکل گیری و توسعه بروکراسی سهمی بسزایی داشته باشد. ایران به عنوان یکی از کشورهای در حال توسعه است که نظریه کارکردگرایی میتواند نقش بسزایی در گسترش بروکراسی و ساختار فرهنگی آن ناشی از انطباق با شرایط نوین ایفا کند. لذا بررسی تاثیر دیدگاه کارکردگرایی بر فرآیند بروکراتیک و ساختار فرهنگی ایران حائز اهمیت است. هدف از پژوهش حاضر بررسی تاثیرات نظریه کارکردگرایی بر ساختار بروکراتیک و فرهنگی ایران است. سوال اصلی پژوهش این است که نظریه کارکردگرایی چه تاثیری بر گستره بروکراسی و ساختار فرهنگی در ایران دارد. فرضیه پژوهش حاکی از این است که اصول نظریه کارکردگرایی و متغییرهای الگوی میتواند در گسترش بروکراسی و فرهنگ سیستمی نقش مهمی داشته باشد. این پژوهش با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی در کنار چارچوب نظری کارکردگرایی و مطالعات کتابخانهای- متون معتبر بر این نتیجه است که هژمون شدن نظریه کارکردگرایی باعث رشد بروکراسی و شکل گیری فرهنگ سیستمی و افزایش کارایی نظام سیاسی میشود.
واژههای کلیدی:
Machine summary:
همچنین از آنجاییکه ساختار اداری در یک جامعه ، باید با توجه به بستر اجتماعی آن جامعه مورد مطالعه قرار گیرد، رابطه میان ویژگی های فرهنگی ایرانیان و وضع ساختار بوروکراسی ایران همچنین تاثیرات متقابل آنها بررسی شده است .
از میان عوامل محیطی ، عامل اجتماعی و به ویژه فرهنگ جامعه از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است و به عنوان یک نظام فراگیر، بر نظام های سیاسی و اقتصادی و اداری تأثیر فصلنامه علمی -پژوهشی بسزایی دارد(٢٠٠٨,Haruna).
در نهایت با توجه به نتایج حاصل از مصاحبه ها، پرسشنامه ها و بررسی اسناد و مدارک وزارتخانه ها می توان این نتایج را داشت : سلسله مراتب شدید در سازمانهای دولتی ایران نظام سلسله مراتبی شدیدی حاکم است و زیردستان کمتر در تصمیم گیریها مشارکت داده می شوند و برای انجام اکثر کارها باید از مافوق خود اجازه کسب کنند.
به عبارت بهتر می توان اذعان کرد که فرآیند بروکراسی در ایران از ویژگی های کارکردگرایی برخوردار نیست ، چرا که دیدگاه کارکرد گرایی علاوه بر تفکیک ساختاری و کارکردی خود نوعی فرهنگ بروکراتیک و شایسته سالاری را نیز به ارمغان می آورد.
لازم به ذکر است که در چشم انداز کارکردگرایی به دلیل رعایت تعادل نظام سیاسی از نوعی ثبات و پایداری برخوردار است که این خود باعث توسعه و گسترش فرهنگی در جامعه می گردد، در ضمن مشکلات ناشی از بی ثباتی و فرهنگ قبیلگی تا حدود در پرتو و ساختار بروکراسی به دست فراموشی سپرده می شود.