Abstract:
پیامبر اکرم (ص) همزمان با بنیانگذاری قرائت و کتابت قرآن کریم، نظام آموزش آن را با هدف فهم و دریافت، و بکارگیری زبان قرآن پایهگذاری کردند. از این رو، بر اساس زمینههای صدور حدیث نزول قرآن بر هفت حرف، رسول خدا نه تنها قرائات ناشی از اختلافهای لهجهای و گویشی مسلمانان را تجویز کردند، بلکه از گسترش تصریفات قرآنی در سه حوزۀ کلمات، آیات و سورهها استقبال، و آن را تحسین میکردند؛ قرائات تصریفی را میتوان نماد پویایی و زایایی زبان قرآن دانست که صحابه آن را به صورت مزجی با آیات قرآن یا به شکلی جدید که برگرفته از ساختار زبان قرآن بود، به کار میبردند. این نوشتار بر پایه همین رویکرد، بر آن است که جمع و تدوین قرآن در عهد نبوی و با اشراف و تعالیم آن حضرت سامان یافته است؛ پس از رحلت رسول خدا و درگذشت برخی صحابه که از قرائات تصریفی رسول خدا آگاهی داشتند، عمر بن خطّاب پیشنهاد جمع آنها را به ابوبکر داد، ولی در عین حال، در دوران خلافتش محتاطانه از گسترش دامنۀ این گونه قرائات در میان مسلمانان جلوگیری کرد. در ادامۀ این روند، عثمان بن عفّان با تهیه و تدوین مصاحف امام، مصحفها و جزوههای حاوی قرائات برخی از صحابه در مدینه را از بین میبرد تا رسم الخط معیار و متن مکتوب قرآن به صورتی یکسان باقی بماند.
The Holy Prophet founded the recitation and inscription of the Holy Qur’an and also the education system of the Qur'an for better understanding the Quran. According to the occasion of issuance of Hadith "seven letters"، the Holy Prophet، not only، approved the Recitations of the Quran due to seven Arabic accents and dialects of Muslims; he acclaimed spreading of the Qur'anic readings in three areas: morphology of the words، verses، and chapters. Morphologic reading of the Qur’an are symbols of generative and dynamic the language of the Qur’an; companions employed them by the verses or new structure retrieved from the language of the Qur’an. This article is based on this approach، the collection and compilation of the Qur'an organized in the prophetic period and that has been supervised by his holiness and his teachings. After the death of the Holy Prophet، when companions were aware of morphologic reading of the Qur’an، Umar Ibn al-Khattab proposed Abu-bakar to collect them، but at the same time، during his caliphate prevented the spread of this recitation. After him، Uthman Ibn Affan extirpated companion written text and booklet containing their recitation in Medina to remain the standard orthography and written text of the Quran.
Machine summary:
این نوشتار بر پایه همین رویکرد، بر آن است که جمع و تدوین قرآن در عهد نبوی و با اشراف و تعالیم آن حضرت سامان یافته است؛ پس از رحلت رسول خدا و درگذشت برخی صحابه که از قرائات تصریفی رسول خدا آگاهی داشتند، عمر بن خطاب پیشنهاد جمع آنها را به ابوبکر داد، ولی در عین حال، در دوران خلافتش محتاطانه از گسترش دامنۀ این گونه قرائات در میان مسلمانان جلوگیری کرد.
(دروزه،1391، 29) زید بن ثابت میگوید: «کنا عند رسول الله نؤلف القرآن من الرقاع» (ترمذی،1400،5/390) * بر پایه روایات، کتابت و تدوین قرآن تقریبا در سال نهم هجری پایان یافته بود؛ زیرا وقتی وفد ثقیف در رمضان سال نهم هجری وارد مدینه شدند(ابن هشام،1416ق،4/180؛ ابن شبه،بی تا، 2/501 و 507)، با مجموعۀ تقریبا کامل متن مکتوب قرآن که حزب بندی شده و سورههای هر حزب نیز مشخص ومعین بود، رو به رو شدند.
بعضی این روایات را بزرگ شده و تحریف شدۀ روایات دیگری میدانند که بر پایه آن، ابوبکر پس از رحلت پیامبر اکرم، به تکمیل یادگیری خود از آیات و سور قرآن پرداخته یا کتابت مصحف شخصی خود را کامل کرد(ابن ابیداود،1405ق، 12)؛ یا اینکه مصحف خود را که در قراطیس(کاغذ) نوشته شده بود به زید بن ثابت عرضه کرد تا خطاهای احتمالی آن از بین برود(همانجا، 16)؛ یا به عنوان خلیفه، خواهان تهیه متنی رسمی از قرآن بوده است(بلاشر1359،53؛ نولدکه،1384، 88-90).