طاووس بیدل‌زار شعر (ردّ پای طرز بیدل دهلوی در غزل احمد عزیزی) Journal Article

Writer: ولی پور، عبدالله ؛ همتی، رقیه ؛

ادبیات انقلاب اسلامی (ویژه ‎نامه نامه فرهنگستان) زمستان 1395 - شماره 3 ، Science-Research (Ministry of Science/ISC (‎32 page(s) - From 40 to 71 )

Keywords: سبک هندی بیدل غزل فارسی احمد عزیزی بیدل گرایی

Abstract:

بیدل دهلوی (متوفّی 1133 ق)، از سرآمدترین شاعران سبک هندی و اوج قلّه طرز دورخیال، بعد از پیدایش سبک بازگشت ادبی، بیش از دو قرن در ایران در کانون بی‌مهری و بی‌توجّهی بود امّا، در چند دهه اخیر، دگردیسی دیدگاه‌های نقد ادبی شاعران بسیاری را شیفته طرز شعر او کرد. در این دوران، انتشار آثار ارزشمندی در حوزه بیدل‌پژوهی بیدل‌گرایی را به جریانی با پشتوانه علمی پیوند زد. ورود شاعران مهاجر افغانستانی به محافل ادبی ایران نیز رویکرد مجدّد به شعر بیدل را هموار و تشدید کرد. احمد عزیزی از بنام‌ترین سرایندگانی است که شیفته بیدل شد و از جهات مختلف از شعر او تاثیر پذیرفت. در این مقاله، نگارندگان، به شیوه توصیفی و تحلیلی، ویژگی‌های مشترک غزل بیدل دهلوی و احمد عزیزی را در سه حیطه زبانی و ادبی و اندیشگانی واکاویده‌اند.‌

Machine summary:

"اینک ، نظری بیفکنیم به برخی از ترکیب سازی های بیدل و احمد عزیزی : پسوند «زار» خیــال جلــوه زار نیســتی هــم عــالمی دارد ز نقش پا سری باید کشـیدن گـاه گـاه آنجـا (بیدل ٢، ص ١٥١) بـه غـرور مـن و مـا، کلفـت دل هـا مپسـند ای جنـون تـا ز نفـس آینـه زار اسـت اینجـا (همان ، ص ١٧٦) تا به منزلگـاه صـورت ، تـا بـه معنـازار لفـظ حیــرت آیینــه در پــرواز مــا پــر مــی زنــد (عزیزی ، ص ١٠) عــــالم رویــــش ســــؤال زار معماســــت هرچه شگفتی ست در جهان درخت اسـت (همان ، ص ٣٦٨) پسوند «ستان » خمستان جنـونم ، لیـک از شـرم ضـعیفی هـا نیــاز چشــم مســتی کــرده ام بــی اعتــدالی را (بیدل ٢، ص ٣١٦) یوسفستان است عـالم تـا بـه خـود جنبیـده ام در کـف شـوق ، انتظـار کلـک بهـزادیم مـا (همان ، ص ٣٦٦) ز بــــی رنگــــی نشــــان دیگــــر نــــدارد غریــــــب آوای رنگســــــتان دل مــــــا (عزیزی ، ص ٣٥٨) پسوند «کده » حرمانکــــدة انجمــــن حــــال نــــدارد عیـــدی بـــه فراموشـــی ایـــام تماشـــا (بیدل ٢، ص ٣٢٦) شـــاهد وضـــع برودتکـــدة هســـتی بـــود پوســتینی کــه شــد از پیکــر اخگــر پیــدا (همان ، ص ١٨٩) از لطــف زنخــدان تــو آخــر چــه بگــویم یوسفکده ای رفته در این نقطه که چـاه اسـت (عزیزی ، ص ٢٨٤) ترکیبات دیگر کـم نیسـتی ز شـمع در ایـن عبـرت انجمـن از خــویش ، آن قــدر کــه ببالــد نظــر، بــرآ (بیدل ٢، ص ١٥٣) پریشـان نسـخه کـرد اجـزای مژگـان تـر مـا چه مضمون جست از خاطر نگاه حیرت انشا را (همان ، ص ٢٠١) بگذار تـا بـه عجـز بنـالیم و خـون شـویم جرئت فـروش عـرض محبـت زبـان کیسـت ؟ (همان ، ص ٨٦٦) ز زبان شمع حیالگن ، سخنی ست عبرت انجمـن که در این ستمکده خار پا نکشیده گل به سـری عبـث (همان ، ص ٩٩٨) عافیت سنجان طریـق عشـق کـم پیمـوده انـد دور می دارند از این ره خانـه جـوی خالـه را (همان ، ص ٣١٠) وقت آن حیرت حکیمان خوش که در بزم خیـال دانـۀ خـون جگـر را شـیرة خـم کـرده انـد (عزیزی ، ص ٢١) در حیـــرتم کـــه قاطبـــۀ ســـرمه صـــولتان دنبالـه هـای مـژه بـه سـوی کـه مـی کشـند (همان ، ص ٦٧) آه ایــن نــرگس نگاهــان ســتمگر را ببــین غنچه هـای آرزویـم را چـه پرپـر کـرده انـد (همان ، ص ١٢) ریاضت کـیش زنجیرنـد مـردان طریقـت جـو چه می دانند قدر غـل تـن آسـایان زنـدان هـا (همان ، ص ٣٦٢) ٤ـ٢ـ ترکیب های مقلوب شاعران نوگرا باید برای بیان خیال ها و نکته های نو ترکیب ها و عبارت های نو بسازند و بیدل هم این شیوه را در شعر خود به اوج رسانده است ، اما هنر مضاعف او آنگاه جلوه ای بیشتر دارد که این ترکیب ها شکلی مقلوب به خود می گیرند."

Download citation file :
(پژوهیار, , , )

Download PDF
Downlaod HTML

Shortlink:

Page: