Abstract:
آنچه دفاع مقدّس را از دیگر جنگها تمایز میبخشد تلفیق حماسه و عرفان و خلق «حماسه عرفانی» است. این مقاله بر آن است تا مجاهدتهای رزمندگان دفاع مقدّس را، به روایت شاعران انقلاب اسلامی، با سیر و سلوک و برخی مقامات عرفانی تطبیق دهد و مشابهتهای آن دو را تبیین و تحلیل کند. بررسی نشان میدهد مقولههایی چون ریاضت و مجاهدت، زهد و ورع، رضا و تسلیم و...، که از خصیصههای اخلاقی رزمندگان دفاع مقدّس است، نهتنها به مراحل سیر و سلوک و مقامات عرفانی بیشباهت نیست، بلکه حماسهآفرینان ـ به معنی واقعیـ با نبرد علیه دشمن بیرونی و درونی خود، «حماسه عرفانی» را به شکل عملی محقّق کردهاند.
Machine summary:
"بنویس اینجا کوچه هااز خون وضو داشت نزد خدا این خـاک بسـیار آبـرو داشـت مــا مرزبــان بــودیم و اینجــا مــرز دل بــود پیونـدمان اینجـا نـه تنهـا آب و گـل بـود پیونـدمان اسـلام و قـرآن بـود، دیـن بـود آری برادر این چنین بود، این چنـین بـود (موسوی گرمارودی ،ص ٤٦-٤٧) شاعر انقلاب اسلامی دیار خود را با عشق و دریا و آفتاب برابر می داند و دربارة آن این گونه ابراز احساسات می کند: ای ایستاده در چمن آفتابی معلوم / وطن من !/ ای تواناترین مظلوم / تـو را دوسـت مـی دارم ...
در دفاع مقدس نیز نگاه رزمندگان به امام خمینی ره فراتر از یک رهبر و فرمانده معمولی و به مثابۀ یک پیر و مرشد بود: ره به منزل زین غمان هرگز نمی بردیم ما گر که بود این کاروان را جز خمینـی راهبـر (موسوی گرمارودی ، ص ٩٣) مــردی کــه طلایــه دار مــردان خداســت از طایفــــۀ نــــور نــــوردان خداســــت قطبـی کـه مـدار چشـم او قبلـه نماسـت قلــبش گــل آفتــاب گــردان خداســت (امین پور، ص ٤١٩) ٥ـ٧ـ بی اعتنایی در برابر مرگ اگرچه مقولۀ مرگ اساسی ترین مایۀ بیم و هراس عام و خاص است ، برای عارف نه تنها ترسناک نیست بلکه بسیار گوارا و زیباست ؛ چرا که به واسطۀ آن عاشق به معشوق ازلی خود می رسد: مـــرگ مـــا شـــادی و ملاقـــات اســـت گـــر تـــو را مـــاتم اســـت ، رو زینجـــا (مولوی ١، ص ٩٢) رزمندگان دفاع مقدس با تأسی به اندیشه های دینی ، همچون عارفان راستین ، عاشقانه قدم در راه پرخون نهادند: شــــهیدان لالــــۀ بــــاغ بهشــــتند بــه خــون ، خــط ســرافرازی نوشــتند الا ای قمـــری گلگـــون ســـر عشـــق پریـــده ســـوی بـــالا بـــا پـــر عشـــق ..."