Abstract:
رابطه بین هیجان و شناخت موضوعی است که توجه محققان روانشناسی را در طول تاریخ این رشته به خود جلب کرده است. در حالی که نظریههای قدیم بر مجزا انگاشتن این دو حیطه تاکید کردند، نظریههای جدید شواهد زیاد و گستردهای در ارتباط تنگاتنگ بین این دو حیطه ارائه کردهاند. هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه بین شناخت و هیجان در قرآن و روانشناسی است. پرسش اصلی پژوهش حاضر این است که آیا از دیدگاه قرآن و روانشناسی بین شناخت و هیجان ارتباط وجود دارد و این ارتباط چگونه است؟ از روش توصیفی ـ تحلیلی برای بررسی متن قرآن و متون روانشناسی استفاده شده و بر اساس نتایج به دست آمده از پژوهشهای روانشناسی، هیجانها و عواطف مختلفی مثل غم، شادی، خشم و اضطراب میتواند بر روی درک، قضاوت، استدلال، توجه، حافظه و تصمیم گیری افراد اثر بگذارد. از طرفی نوع قضاوت و ارزیابی افراد از محرکهای محیطی میتواند نوع، شدت و تداوم هیجان را تعیین کند. همچنین از منظر قرآن، شناخت و هیجان رابطهای دوطرفه و علّی بر روی یکدیگر داشته و جهت رفتار را تعیین میکنند. این یافته با نتایج به دست آمده از تحقیقات جدید در روانشناسی مطابقت دارد. تلویحات به دست آمده از نتایج در تفسیر آیات مرتبط با این دو مقوله، خودشناسی و تربیت دینی بحث شده است.
Machine summary:
پرسـش اصلـی پژوهـش حاضـر ایـن اسـت کـه آیـا از دیـدگاه قـرآن و روان شناسـی بیـن شـناخت و هیجـان ارتبـاط وجـود دارد و ایـن ارتبـاط چگونـه اسـت ؟ از روش توصیفـی ـ تحلیلـی بـرای بررسـی متـن قـرآن و متـون روان شناسـی اسـتفاده شـده و بـر اسـاس نتایـج بـه دسـت آمـده از پژوهش هـای روان شناسـی، هیجان ها و عواطــف مختلفــی مثــل غــم ، شــادی، خشــم و اضطــراب می توانــد بــر روی درک، قضــاوت ، اســتدلال ، توجـه ، حافظـه و تصمیـم گیـری افـراد اثـر بگـذارد.
رابطـه ظریـف بیـن شـناخت و هیجـان تـا حـدود زیـادی بـه طـور ناخـودآگاه و بسـیار تاثیرگـذار اسـت کـه انسـانی کـه بـه دنبـال شـناخت واقعـی خـود اسـت نمی توانـد بـه راحتـی بـه آن دسـت یابـد، زیـرا همیشـه خـود انسـان بـه عنـوان یـک سـپر دفاعـی بـرای حفـظ خودیـت او عمـل کـرده و محـور واقعیـت قـرار گرفتـه و همیشـه درصـدد ایـن اسـت کـه وی را از واقعیـت دور سـازد؛ بنابرایـن ، با آگاهـی از عواطـف و هیجان هـای ناخـود آگاهـی کـه پشـت سـر اعتقادات و افـکار و کلیـه فرآیندهـای شـناختی هسـتند، می تـوان راز درون خـود را بهتـر شـناخت .
Emotion in Cognition, International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences, 2nd edition, 7,461-466.
Puzzlingly high correlations in fMRI studies of emotion,personality, and social cognition, Perspectives on Psychological Science, 4: 274-290.