Abstract:
فرش ایران از گذشته تا به امروز بر اساس نقشه ها و الگوهای مختلفی بافته شده است. بافت فرش هایی در ابعاد متناسب با تقسیم بندی اصولی در متن و نقوش، نشانه ای از حضور محاسباتی اصولی بوده است. خبرگان فرش نیز با کمک مبناها و واحدها یا مقیاس های زمان خود به محاسبه اندازه قالی، نقشه و جزئیات عوامل مربوط به آن از جمله اجرت استادکاران می پرداختند. با توجه به اینکه پژوهش و مطالعه ای در زمینه چگونگی اصول و مبنای محاسبات نقشه و ورق نقشه به شکلی جامع و روشمند صورت نگرفته است، در این پژوهش که به صورت کتابخانه ای و میدانی صورت گرفته با نگاهی از گذشته تا به حال و پس از بررسی سیر تحول نقشه فرش، به جایگاه واحدها و مبنا های اندازه گیری در محاسبات نقشه، ورق نقشه و اجرت دهی استادکار پرداخته شده است. در نتیجه این مطالعه و بررسی وجود نگاه ویژه و دقیقی به فرش و عوامل مربوط به آن آشکار می گردد و همچنین خرد، اندیشه و دانشی که در ورای این هنر کاربردی وجود داشته و دارد، پیش رو ما قرار می گیرد که احتمالا انتقال تجربه در این دانش ارزشمند می تواند جهت احیای این هنر موثر افتد.
Persian carpet has been woven on the basis of designs and patterns for a long time. The weaving of carpet according to dimensions proportionate to the established principles in terms of context and design indicates such computational principles. Carpet experts use basic units or time scales to calculate carpet’s drawing anddetailedfactorssuch asfees for the workmen.Unfortunately، no comprehensive and systematic research has been done on the principles and bases of computationsfor drawing sheets.This researchwas conductedusing desk study and field study methods، where evolution ofcarpetdrawings، measurementunits andbasesfor drawing mapcalculations،drawing sheetsand workmenpayment have been studied. As a result of this study a special and detailed look into the carpet and its associated elements become clear، and the reason، thought and knowledge behind this applied art is revealed. This valuable knowledge and experience can possibly be conveyedto contribute the revival of this art.
Machine summary:
"در روش دیگر ابتدا سطح کاغذ را جدولبندی و سپس طرح و رنگ را به نقشه چهار خانه شده اضافه میکردند و نقشه فرش به صورت «شطرنجی(10)» برای قالیبافان آماده میشد، که به علت دستیبودن، فاصله خطوط و نیز طول و عرض نقشه، متناسب و کاملا دقیق نبودند.
رجوع شود به تصویر صفحه - مفهوم رجشمار (گره شمار) و کاربرد آن در کاغذ شطرنجی امروز کاغذ های طراحی که مورد استفاده طراحان و نقاشان فرش قرار می گیرند دارای انواع مختلفی هستند که مهمترین ویژگی آن ها تناسب خانههای جدول و رجشمار آن با طرح فرش می باشد.
(شکل 14) رجوع شود به تصویر صفحه شکل14- انواع کاغذهای شطرنجی / ماخذ : نگارنده 2- محاسبات نقشه بر روی کاغذ شطرنجی نقشه فرش با توجه به شطرنجی بودن نیاز به محاسباتی جهت مشخص کردن خانه ها جهت تقسیمات اصلی از قبیل متن، حاشیه ها، ساده بافی ،طره و جز اینها دارد.
رجوع شود به تصویر صفحه برای نمونه محاسبه تعداد خانه های شطرنجی ساده بافی، حاشیه پهن(بزرگ)، حاشیه باریک (کوچک) و حاشیه طره؛ برای نقشه فرش کاشان (لچک و ترنج) به ابعاد 40/2 ×70/1 و رجشمار 40 ، با توجه به (جدول6) و (شکل15) انجام می پذیرد.
استفاده از دانش ریاضی جهت محاسبه اندازه قالی و قسمت های مختلف آن، نمایاننده دقت و توجه استادکار هر بخش از این حرفه؛ اعم از طراح، نقاش، بافنده و تولید کننده، که با اعمال مبنا و اصولی در محاسبه نقشه و پیاده سازی آن بر تارهای قالی، در نهایت فرش هایی با تناسبات دقیق و طلایی ایجاد کرده اند."