Abstract:
از جمله مسائل مهمی که عرفا و مشایخ طریقت بدان اهمیت زیادی می دهند مساله ذکر است، زیرا شالوده عرفان و طریقت بر همین مبنا یعنی یاد کردن خدا و ارتباط یافتن با آن ذات مقدس و یگانه استوار شده است انگیزه انتخاب این موضوع در میان موضوعات و مصطلحات بسیار عرفانی نیز همین است.از سوی دیگر در شعر این دو عارف نامی، ابن فارض حموی مصری و حافظ شیرازی می توان تشبیه ها و تعبیرهای زیبا و بی نظیری از ذکر یافت که دارای وجوه افتراق و اشتراک بسیار هستند، در این مقاله نگارنده بر آن است که ویژگیها و لطایف ذکر را در میان اشعار این دو عارف بزرگ پارسی و عربی مورد تحلیل و بررسی قرار دهد.
Machine summary:
"ذکر الطاف الهی و مواهب رحمانی در اشعار ابن¬فارض مصری و حافظ شیرازی دکتر طاهره چال¬دره چکیده از جمله مسائل مهمی که عرفا و مشایخ طریقت بدان اهمیت زیادی می-دهند مسأله ذکر است، زیرا شالوده عرفان و طریقت بر همین مبنا یعنی یاد کردن خدا و ارتباط یافتن با آن ذات مقدس و یگانه استوار شده است انگیزه انتخاب این موضوع در میان موضوعات و مصطلحات بسیار عرفانی نیز همین است.
نظر به اینکه هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی «ذکر الطاف الهی و مواهب رحمانی در اشعار ابن¬فارض مصری و حافظ شیرازی» می¬باشد، برآنیم تا به پرسش¬های ذیل پاسخ دهیم: ذکر چه¬ تأثیری در نفس انسان ¬بر جای¬ می¬گذارد و چگونه ¬می¬تواند در تکامل ¬نفس ¬انسان نقش ¬داشته ¬باشد؟ ابن¬فارض ¬و حافظ ¬به¬ عنوان ¬نظریه¬پردازان ¬این¬ عرصه¬ به ¬کدام ¬یک ¬از جنبه¬های ¬ذکر پرداخته¬اند؟ وجوه ¬اشتراک ¬و افتراق ¬دیدگاه این ¬دو عارف نامی ¬چیست؟ ذکر به کسر ذال: در لغت به معنای یاد کردن، بر زبان راندن است.
ستارزاده، 1372: 1 / 444) و گاه ذکر را با لفظ خیر همراه می¬سازد: حافظ سرود مجلس ما ذکر خیر تست بشتاب هان که اسب و قبا می¬فرستمت (حافظ، 1383: 63) گویند ذکر خیرش در خیل عشقبازان هر جا که نام حافظ در انجمن برآید (همان: 153) تویی آن گوهر پاکیزه که در عالم قدس ذکر خیر تو بود حاصل تسبیح ملک (همان: 196) مستست یار و یاد حریفان نمی¬کند ذکرش به خیر ساقی مسکین¬نواز من (حافظ، 1383: 258) لسان الغیب در ابیات بسیاری لفظ ورد و اوراد را به کار برده که در فرهنگ لغت آمده است، ورد: ذکر، دعا، جزئی از قرآن که انسان هر روز و هر شب بخواند، اوراد، جمع آن است."