Abstract:
در این مقاله، زندگی و روزگار بازیگران سیاسی- انقلابی ایرانی در اتحاد شوروی، پس از استقرار حکومت کمونیستی طی سال های 1317-1299ش./ 1939- 1921م. با موضوعاتی همچون نحوه و علل ورود طبقات فرودست جامعه ایران در اواخر قرن نوزدهم به مناطق در حال شکوفایی اقتصادی قفقاز، میزان حضور کارگران ایرانی در صنایع و معادن گوناگون این منطقه در پی طرح های صنعتی شدن گسترده دولت روسیه، کوشش های جامعه ایرانی ساکن قفقاز برای احقاق حقوق و حفظ هویت خود از جمله با تاسیس مدارس و تشکیل انجمن ها، مشارکت در فعالیت های سیاسی- انقلابی و تشکیل احزاب و گروه های سیاسی و سرانجام، سرنوشت تلخ و ناگوار انقلابیون ایرانی در دوره تصفیه های استالینی و با تکیه بر اسناد موجود در آرشیوهای دولتی شوروی مورد بررسی و کنکاش قرار گرفته است.
The life of Iranian revolutionaries in the Soviet Union after the establishment of the communist regime during 1921-1939 and issues such as the reasons and conditions of the immigration of lower-class Iranians have been the subject of inquiry in this article. The immigration was mainly to the booming economic areas in the Caucasus and the presence of Iranian workers in industries، mines and other fields in areas where the industrialization plans of the Soviet Union was underway gave way to their outward identity manifestations and organization of associations، schools، participation in political and revolutionary activities which according to the findings of this article Iranian revolutionaries met the bitter end during Stalin purges.
Machine summary:
"با موضوعاتی همچون نحـوه و علل ورود طبقات فرودست جامعۀ ایران در اواخر قرن نـوزدهم بـه منـاطق در حـال شـکوفایی اقتصادی قفقاز، میزان حضور کـارگران ایرانـی در صـنایع و معـادن گونـاگون ایـن منطقـه در پـی طرح های صنعتی شدن گستردة دولت روسیه ، کوشش های جامعۀ ایرانی ساکن قفقاز بـرای احقـاق حقوق و حفظ هویت خـود از جملـه بـا تأسـیس مـدارس و تشـکیل انجمـن هـا، مشـارکت در فعالیت های سیاسی - انقلابی و تشکیل احزاب و گروه های سیاسی و سـرانجام ، سرنوشـت تلـخ و ناگوار انقلابیون ایرانی در دوره تصفیه های استالینی و با تکیه بر اسناد موجود در آرشیوهای دولتـی شوروی مورد بررسی و کنکاش قرار گرفته است .
حزب کمونیست ایران از دورة اولیه شکل گیری ، قفقاز جنوبی و ترکستان را یکـی از مهم ترین مناطق برای گسترش برنامه انقلابی و جذب اعضای جدید، بـه ویـژه کـارگران ایرانی میدان های نفتی و صنایع دیگر در قفقاز و ترکستان ، یعنی بخش عمدة گـروه هـای خارجی ساکن در آنجا محسوب می کرد.
). احسان الله خان و رفقای او، خطرناک ترین و مخـرب تـرین گـروه در میـان جامعۀ ایرانی آذربایجان قلمداد شـدند و احسـان الله خـان مـتهم شـد بـه اینکـه : عامـل اداره های اطلاعات بریتانیا و ایران ، مدافع متعهد فاشیست ، اشاعه دهندة تبلیغات زیان بـار در میان ایرانیان در اتحاد شوروی است ، عاملی که برخی از انقلابیون ایرانی را به مقامات ایران تحویل می داد [!]، عنصری ضدبلشویک که با سازماندهی گروهی شامل ٣٠ کـارگر ایرانی در میدان های نفتی ، اقدامات ویرانگری در میدان هـای نفتـی بـاکو انجـام مـی داده است و سرانجام دشمن خلق (٢٧ ."