Abstract:
شهر به عنوان یک واحد اجتماعی - سیاسی از ادوار کهن مورد توجه بوده است. از زمانی که تهران به پایتختی (دارالخلافه) انتخاب شد و شاهان قاجار در آنجا تمرکز اداری نمودند شاهد رشد و توسعه شهر تهران می باشیم. اما این توسعه در زمان حکومت آقا محمد خان، فتحعلیشاه و محمد شاه بطئی بود و چندان توجهی به امور شهر تهران توجه نمیشد. اما در عصر ناصری و مظفری شاهد رشد فزاینده ای در مقوله شهر و شهرنشینی هستیم. توسعه فضای شهری و نظارت بر امور آن مدیریت توانمندی می طلبید به همین دلیل لزوم تاسیس نهادی به نام بلدیه جهت پیگیری امور شهری احساس شد. در بدایت امر محتسبان و سپس انجمن بلدی و بعد از انقلاب مشروطه بلدیه اکثر قریب به اتفاق مسائل شهری و تامین رفاه
اجتماعی شهروندان را به انجام میرساند. مساله اصلی در امر این پژوهش بررسی سیر تحولات بلدیه تهران و اینکه بلدیه در توسعه شهر تهران و رفاه عمومی شهروندان و رفع مشکلات، معضلات و موانع شهری عصر قاجار تا چه اندازهای موفق عمل کرده است. این مقاله به روش توصیفی تحلیلی درصدد بررسی این
مساله است.
Machine summary:
"با وجود اینکه کابینه سید ضیاءالدین عمر کوتاهی داشت اما توانست اقدامات مختلفی را برنامه ریزی و به انجام برساند از سوی دیگر وی درصدد بود با صدور اعلامیه های متعدد تحولاتی در بلدیه ایجاد نماید اما برخی از اقدامات کاملا شتابزده بود از جمله کسب عوارض و مالیاتهای سنگین که نتیجه آن چیزی جزء اعتراضات صنفی مختلف نبود به همین دلیل بعد از سقوط کابینه سید ضیاءالدین صنف تجار در نامه ای اعتراض آمیز به مجلس شورای ملی برخی از اقدامات غیر قانونی سید ضیاءالدین را متذکر شدند از جلمه اینکه وی بلدیه را به یک موسسه دولتی تبدیل نمود و به جای آنکه تحت نظر وزارت داخله باشد بر خلاف نصح صریح قانون ، تحت نظر رئیس الوزراء قرار داد.
جای تعجب اینست که در کابینه قوام السلطنه تمامی عملیات و تصمیمات سید ضیاءالدین لغو شد ( مرکز اسناد مجلس، 123/4/8/20/4 ) سید ضیاءالدین که اجرای برنامه های بلدیه را با جدیت پیگری می کرد و اقدامات عدیده ای در سطح شهر تهران به انجام رسانیده بود اما ظاهرا بلدیه سخت گیری های در خصوص تجدید بنا و ساخت و ساز و تعمیرات منازل اعمال کرده بود که به نظر میرسد کمی با شدت عمل و بدون در نظر گرفتن جوانب کار پیگیری می شد از جمله می توان به سندی اشاره کرد که طی آن شخصی بنام حاج سید نصر الله روشن که درصدد تعمیرات خانه خود در چالمیدان نزدیک حمام فیروزه بر آمده بود ، اما از طرف بلدیه به وی ابلاغ شده بود که باید ساخت و ساز نهایتا ظرف مدت ده روز به پایان برسد در غیر اینصورت ملک وی به نفع دولت ضبط می شود ( مرکز اسناد مجلس 9/1/16/29/4) با توجه به غیر ممکن بودن این امر حاج سید نصرالله روشن از بلدیه شکایت نموده بود."