Abstract:
دانش روابط بین الملل به لحاظ دیرینه شناسی واجد دو خصیصه است؛ از یک سو گذشته حیات این رشته علمی به صورت مدون و آکادمیک به یک قرن نمی رسد و از سوی دیگر، در حوزه نظریه پردازی و اصول و کلیات، بسیار وامدار و مرهون اندیشه و فلسفه سیاسی، اندیشه به ویژه ســنت غرب و ســنت یونانی ـ هلنی است. علی رغم پشــتوانه فکری غنی سیاسی در نزد صاحب نظران و اندیشمندان ایرانی و مسلمان که البته به میزان قابل توجهی محصول تعامل و بده بستان های جریان های فکری ـ فلسفی اسلامی و یونانی است، جریان ورزی و نظریه پردازی در حوزه روابط بین الملل در مکتب ایرانی ـ اسلامی عقیم اندیشــه یا حداقل ناقص است. از این روی، این انبان مغتنم و ارزشمند در بازیابی خود در عرصه روابط بین الملل، همواره ناکام بوده و نتوانســته خود را در قالب نظریه ای در باب نظــری روابط بین الملل بازنمایی کرده و راهنمای محققان و دانش اندوزان این رشــته باشد. مقاله حاضر با رویکردی انتقادی نســبت به هژمونی غرب در این عرصه، به دنبال ارائه الگویی
سیطره یافتگی نظری غرب و گسیختگی تولید دانش روابط بین الملل در گفتمان ایرانی ـ اسلامی
بدیل در این حوزه است.
Machine summary:
با اين حال ، به نظر مي رســد امروزه شکل گرفتن مباحث جدي در حوزه بومي سازي علوم ، به ويژه علوم انســاني ، سبب تقويت اين امر شده است که هر چند جريان انديشه ورزي و نظريه پردازي در اين رشته در غرب در اوايل قرن بيستم به بعد به واسطه سيطره و غلبه اي که در حوزه علوم پيدا کرد، مانع از ظهور و بروز ساير قرائت ها و گفتمان هاي رقيب شد و القاگر بلامنازع بودن آن است ، اما به نظر مي رسد مي توان با تلاشي جامع و همه جانبه و البته بين رشــته اي ، گفتمان ايراني ـ اسلامي از رشته روابط بين الملل را مطرح کرد.
آنچه در مناظره دوم شــاهد آن بوديم ، در ابعادي جنبه معرفت شناختي و در ابعادي جنبه روش شناختي داشت و اختلاف ، ميــان دو گروه بود: از يک ســوي ، رفتارگراياني که بر «تــلاش نظام يافته براي پيدا کردن الگوهــاي سياســي از طريق تدوين نظريه تجربــي و تحليل تکنيکي » تأکيد داشــتند، راه رســيدن به شــناخت را از طريق گردآوري داده هاي قابل مشاهده ، نظم بخشيدن به داده ها از طريق ارائه فرضيه و آزمون تجربي فرضيه ها مي دانســتند؛ از سوي ديگر، سنت گراياني (آرمان گرايان و واقع گرايان ) که با تکيه بر تاريخ ، فلســفه ، تجربه فردي و اشــراق ، بر عدم امکان استفاده از تکنيک هاي پژوهشي کمي گرايانه علوم تجربي در حوزه روابط بين الملل تأکيد مي کردند.