Abstract:
محققان حیطههای مختلف علمی ازجمله روانشناسی، عصبشناختی و علوم اجتماعی
از دیرباز به بررسی تاثیر باورهای مذهبی بر ابعاد مختلف زندگی انسان پرداخته اند. امروزه
ّاوریهای نوین، بررسی دقیقتر تاثیرات دینداری و مذهب امکانپذیرتر شده
به مدد فن
و از تاثیر دینداری بر عوامل تعیین کنندة سالمت جسمی)سیستم ایمنی، فشار خون، ...(
و سلامت روانی)اضطراب، استرس، ...( تا بررسی ابعاد شناختی و عصبی)ادراک، توجه،
هوشیاری، ...( و اجتماعی آن را دربرمیگیرد. این پژوهش به مروری کوتاه بر تحقیقات و
بررسیهای انجامشده در این زمینه میپردازد. نتایج این بررسیها حکایت از تاثیر مثبت و
سازندة مذهب در زندگی انسان دارد؛ بااینوجود، تاجاییکه تحقیقات بازنگریشده نشان
داده است، تقریبا تمامی این تحقیقات بر بررسی تاثیرات مذهب در گروههای مذهبی
مسیحی، یهودی و بهویژه بودایی متمرکز بوده است. اما باید دربارة این نکته تامل کرد
که نتایج به دستآمده تا چه حد قابلیت تعمیم به پیروان مذاهب دیگر بهخصوص اسلام
را دارد. این پژوهش با مرور تحقیقات انجامشده در حیطة علوم روانشناسی، شناختی
و اعصاب به پررنگکردن نیاز به بررسی و مطالعات جدی با دیدگاه اسالمی در زمینة
تاثیر تجربیات مذهبی مذاهب مختلف ـ بهویژه مکتب اسالم ـ بر ابعاد مختلف جسمی،
روانشناختی و عصبی پرداخته است.
Machine summary:
نتایج این بررسیها حکایت از تأثیر مثبت و سازندة مذهب در زندگی انسان دارد؛ بااینوجود، تاجاییکه تحقیقات بازنگریشده نشان داده است، تقریباً تمامی این تحقیقات بر بررسی تأثیرات مذهب در گروههای مذهبی مسیحی، یهودی و بهويژه بودایی متمرکز بوده است.
این پژوهش با مرور تحقیقات انجامشده در حیطة علوم روانشناسی، شناختی و اعصاب به پررنگکردن نیاز به بررسی و مطالعات جدی با دیدگاه اسلامی در زمینة تأثیر تجربیات مذهبی مذاهب مختلف ـ بهويژه مکتب اسلام ـ بر ابعاد مختلف جسمی، روانشناختی و عصبی پرداخته است.
استفاده از فنون ذکرشده در تصویربرداری مغزی نشان داد که فعالیت آن قسمت از مغز که در ایجاد حسی از «خود» مؤثر است در راهبهها هنگام دعا کاهش چشمگیری پیدا میکند و چنین نتیجه گرفت که کاهش توجه به بدن و خود، سبب حسکردن تجربة مذهبی عمیقی میشود.
در مطالعة Single-Photon Emission Computed Tomography Positron Emission Tomography Functional Magnetic Resonance Imaging Meditation دیگری آذری و همکاران(2001) با استفاده از تصویربرداری مغزیPET، گروهي از افراد مذهبی مسیحیان پروتستان را با گروه دیگری که ازلحاظ جنسیت و سطح تحصیلات با آنها مشابه بودند، ولی خودشان را غیرمذهبی میدانستند، کردند.
نتایج این تحقیق نشان داد که قسمتی از قشر پیشپیشانی مغز سمت راست در آزمودنیهای مذهبی هنگام خواندن متن مذهبی فعالتر از گروه غیرمذهبی است.
با توجه به اینكه امواج گاما با هوشیاری، توجه، حافظه و یادگیری رابطة مثبت دارد، ادعا شده كه این فرد در حیطههای شناختی مذكور نیز برتریهایی دارد؛ بهطوركلی، نتایج تحقیقات حاكی از سطح بالاتر امواج گاما در ناحیة گیجگاهی مغز گروهی از مانكها در مقایسه با گروه كنترل است(آنتوین و همكاران، 2004).
"Meditation Practices for Health: State of the Research".