Abstract:
علم دینی،مدلی است که هم به حل تعارض علم و دین می پردازد و هم تولید نظریه های علمی با رویکرد اسلامی را به دنبال دارد.علم دینی با رویکردهای مختلفی از سوی متفکران اسلامی مطرح شده است.روش شناسی و مبانی فلسفی حکمی-اجتهادی،نظریه ای است که از چگونگی روش تولید علوم رفتاری و اجتماعی اسلامی خبر می دهد.علم در این نگاشته به علوم رفتاری و اجتماعی اختصاص دارد و مقصود از دین،برایند ملکوتی،بینش ها و منش ها و کنش های دنیوی است.علم دینی،علوم بشری مبتنی بر روش شناسی دینی است.روش شناسی حکمی-اجتهادی،با بهره گیری از روش استدلالی و روش تجربی-تفسیری و روش اجتهادی می خواهد به کشف نظریه هایی در حوزه توصیف انسان مطلوب و توصیف انسان تحقق یافته و نقد و تغییر انسان محقق به انسان مطلوب با مطالعه ساحت های مختلف رفتار،جامعه،تاریخ و کارکرد انسان دست یابد.روش شناسی حکمی-اجتهادی،مبتنی بر مبانی فلسفی در عرصه فلسفه هستی،فلسفه معرفت،فلسفه علم،فلسفه انسان و فلسفه ارزش است.
Machine summary:
<H1>روششناسی و مبانی فلسفی حِکمیـاجتهادی در علوم رفتاری و اجتماعی اسلامی</H1> <H2>عبدالحسین خسروپناه، دانشیار موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران</H2> <H2>چکیده</H2> علم دینی، مدلی است که هم به حل تعارض علم و دین میپردازد و هم تولید نظریههای علمی با رویکرد اسلامی را بهدنبال دارد.
روششناسی و مبانی فلسفی حِکمیـاجتهادی، نظریهای است که از چگونگی روش تولید علوم رفتاری و اجتماعی اسلامی خبر میدهد.
مقصود نگارنده از علم در مبحث علم دینی، میتواند مطلق دانشهای بشری، اعم از علوم طبیعی و انسانی، مهندسی، فلسفی، عرفانی، نقلی و پزشکی باشد؛ ولی در این مقاله، تنها علوم انسانی رفتاری و اجتماعی اراده شده است.
مقصود از علوم انسانی اسلامی، مجموعة گزارههای نظاممندی است که با بهرهگیری از روشهای ترکیبی(تجربی و غیرتجربی) و مبانی غیرتجربی(عقلی، وحیانی و شهودی) به تبیین، تفسیر یا توصیه دربارة رفتارهای فردی و اجتماعی انسان(اعم از انسان مطلوب و انسان تحققیافته) میپردازد.
پس علوم انسانی اسلامی اولاً، نظاممند هستند؛ ثانیاً، در مقام داوری از روش تجربی و غیرتجربی(عقلی و نقل دینی) بهره میبرند؛ ثالثاً، موضوع آن انسان بایسته و شایسته و تحققیافته است.
دکتر سید حسین نصر به دیدگاه ارزشی معتقد است و بر این باور است که تأثیر ارزشها و فرهنگ دینی در علوم طبیعی و انسانی به تأسیس علم قدسی منجر میشود.
وجود گزارههای دینی توصیفی و ارزشی ناظر به انسان، در دین اسلام که حکایتگر روابط مُلکی و ملکوتی رفتارها و نهادهای اجتماعی انسان است، یکی از مهمترین پیشفرضهای دینی علوم انسانی است.
پس یک ضلع علوم انسانی رفتاری و اجتماعی که عبارت از توصیف انسان مطلوب است با انسانشناسی عام و خاص اسلامی بهدست میآید.