همخوانی توحید با وحدت وجود عرفانی Journal Article

Writer: سلامی زواره، عبدالرضا ؛ سیدهاشمی، سیدمحمداسماعیل ؛

آینه معرفت پاییز 1395 - شماره 48 Ranking Science-Research (Ministry of Science/ISC (‎26 page(s) - From 49 to 74 )

Keywords: شریعت وحدت شخصی وجود وحدت وجود تشکیک وحدت شهود شریعتوحدت وجود

Abstract:

در ادیان توحیدی، تفسیر اصول و عقاید آن شریعت (به ویژه مسئله توحید) از لحاظ عقلی از دغدغه های اصلی پیروان ادیان است. در این میان، گروهی به تحمیل و تطبیق اندیشه های خود به باورهای دینی اقدام کرده (و گروهی نیز متهم اند) و این امر اختلافی ریشه دار بین دانشمندان دینی پدید آورده است. یکی از مسائل بحث انگیز در گزاره های دینی، مباحث توحیدی تبیین شده از سوی برخی دانشمندان (مانند فقها و متکلمان و...) و تبیین توحیدی ارائه شده در عرفان نظری (و اسلامی) با نام وحدت وجود (یا وحدت شخصی وجود) است. با بررسی هایی انجام شده گرچه در مورد مسئلة وحدت وجود مقالات و کتبی علمی به - رشتة تحریر در آمده اما در خصوص این مسئله (نسبت وحدت وجود با روایات و ایات - وحیانی) مطالبی به صورت جسته و گریخته مطرح شده، اما در قالب و شکل پژوهشی آکادمیک چنین کاری صورت نگرفته است از این رو هدف اصلی نویسنده در این مقاله آن است که با شیوة تحلیل عقلی و تامل در منابع نقلی و بیان آیات و روایات (متناسب با عناوین عرفانی در مقامات و عوالم مختلف) به بررسی و تطبیق این آیات و روایات (و نیز ادعیه) با مسائل عرفانی پرداخته و بر عدم تهافت (ادعایی از سوی برخی مخالفان) میان مسائل عرفانی و شریعت تاکید نماید.در ادیان توحیدی، تفسیر اصول و عقاید آن شریعت (به ویژه مسئله توحید) از لحاظ عقلی از دغدغه های اصلی پیروان ادیان است . دراین میان ، گروهی به تحمیل و تطبیق اندیشه های خود به باورهای دینی اقدام کرده (و گروهی نیز متهم اند) و این امر اختلافی ریشه دار بین دانشمندان دینی پدید آورده است . یکی از مسائل بحث انگیز در گزاره های دینی، مباحث توحیدی تبیین شده از سوی برخی دانشمندان (مانند فقها و متکلمان و...) و تبیین توحیدی ارائه شده در عرفان نظری (و اسلامی) با نام وحدت وجود (یا وحدت شخصی وجود) است . با بررسیهایی انجام شده -گرچه در مورد مسئله وحدت وجود مقالات و کتبی علمی به رشته تحریر در آمده اما - در خصوص این مسئله (نسبت وحدت وجود با روایات وایات وحـیانی) مطـالبی به صـورت جسـته و گـریخته مطـرح شـده ، امـا در قـالب و شکـل پژوهشی آکادمیک چنین کاری صورت نگرفته است ازاین رو هدف اصلی نویسنده دراین مقاله آن است که با شیوة تحلیل عقلی و تامل در منابع نقلی و بیان آیات و روایات (متناسب با عناوین عرفانی در مقامات و عوالم مختلف ) به بررسی و تطبیق این آیات و روایات (و نیز ادعیه ) با مسائل عرفانی پرداخته و بر عدم تهافت (ادعایی از سوی برخی مخالفان ) میان مسائل عرفانی و شریعت تاکید نماید.

Machine summary:

"همان گونه که گفتیم یکی از مباحث عرفانی «نفس رحمانی» است یعنی سریان اطلاقی حق تعالی که از تعین اول آغاز و با فیض اقدس در تعین ثانی و با فیض مقدس در مظاهر خلقی ادامه پیدا میکند(آشتیانی، ص ٢٧٧) ( از این مقام با نام رق منشور نیز یاد میشود که اشاره است به آیه «فی رق منشور»(طور/٣) و به تعبیر دیگر همۀ توحیدهای سه گانه را در برمیگیرد که در این جا (به مناسبت مقام احدیت ) به آیات و روایاتی مطابق با آن اشاره میکنیم . نیز در آیات و روایات دیگری نیز از کلمه «خزائن » و یا «کنز» استفاده شده است که البته این خزینه بودن میتواند به اعیان ثابته یا دیگر مقامات فراتر از آن اشاره داشته باشد یعنی صقع ربوبی، به منزلۀ خزائن عوالم خلقی هستند: «خزائن الله » (انعام / ٥٠؛ هود/ ٣١)، «و لله خزائن السماوات و الأرض » (منافقون / ٧)، لذا حق تعالی خود را گنجی میداند که دوست دارد شناخته شود و این شناخت همان گسترش («مد الظل » (فرقان / ٤٥)) او از کمون به نحو تجلی با فیض اقدس و مقدس است (رک. تبیین عرفانی دیگری که در این زمینه وجود دارد حضور سریانی حق تعالی (با تمام ذات و صفات خود) در همۀ اشیا و ظهور آن ها بر اساس قابلیت آن محضر است و انسان ، تمام اسما و صفات از جمله «اراده » را در خود متجلی میکند که این بهترین دلیل بر وجود اراده در اوست و از سویی دیگر این سریان ، همان توحید افعالی در مظاهر خلقی است ، پس با یک ظهور، جمع میان اراده الهی و ارادة انسان شده است یعنی «امر بین امرین »."

Download citation file :
(پژوهیار, , , )

Download PDF
Downlaod HTML

Shortlink:

Page: