Abstract:
امروزه گردشگری و اقتصاد گردشگری در حال تبدیل شدن به یکی از ارکان اصلی اقتصاد تجاری جهان است که یکی از مهم ترین زیر شاخه های آن، گردشگری مذهبی است که در صورت توجه به توسعه این قسم از گردشگری در شهرهای مذهبی می توان به نتایج قابل توجه ای رسید. در این ارتباط شهر شیراز به سبب بهره مندی از آثار و جاذبه های مذهبی فراوان از جمله وجود حرم امام زاده احمدبن موسی (شاهچراغ) (ع) و بهره مندی از عنوان سومین حرم اهل بیت در کشور، در زمینه جذب گردشگر از مزیت نسبی برخوردار است. لذا هدف از این پژوهش در وهله اول شناخت قابلیت ها، جاذبه ها، تنگناها و ضعف های گردشگری مذهبی شهر شیراز با استفاده از مدل SWOT و نهایتا ارائه راهبردهای مناسب جهت توسعه این صنعت می باشد. جهت انجام این پژوهش از روش توصیفی – تحلیلی استفاده شده است و روش گردآوری داده ها و تحلیل اطلاعات مورد نیاز به صورت اسنادی، پیمایشی و میدانی است. یافته های پژوهش نشان می دهد که بخش گردشگری مذهبی شهر شیراز دارای استعدادهای بالقوه و بالفعل فراوانی است اما تاکنون نتوانسته به جایگاه واقعی خود دست یابد. بدین صورت که وجود آرامگاه حضرت شاهچراغ (ع) و امامزاده های شناخته شده دیگر در سطح شهر با امتیاز وزنی 0.236 به عنوان مهم ترین نقطه قوت، ضعف مدیریتی و فقدان ثبات در مدیریت گردشگری با امتیاز وزنی 0.244، مهم ترین نقطه ضعف، ارتقای نقش حرم احمدبن موسی(ع) به منزله مهم ترین عامل توسعه گردشگری مذهبی با امتیاز وزنی 0.252 به عنوان مهم ترین فرصت و وجود سازمان های متعدد مسئول گردشگری و اختلاف سلیقه بین آنها با امتیاز وزنی 0.244 مهم ترین تهدید پیش روی توسعه گردشگری مذهبی شهر شیراز شناخته شده است که جهت استفاده بهتر از نقاط قوت، فرصت ها و رفع ضعف ها و تهدیدهای پیش رو توسعه گردشگری مذهبی شیراز راهبردهای رقابتی – تهاجمی ارائه شده است.
Today, tourism and tourism economic is becoming one of main factors in world economic trade that was known as basic factors in stable development. Religious tourism is one of the most important subsets of tourism, so, since Shiraz city has very religious attractions like the shrine of Ahmad-ebne-Musa (Shah Cheragh) and this is as third shrine inmate, this factors have caused tourist attraction for Shiraz. Then, goal of this research is understanding of capabilities, attractions, religious tourism weakness this city, using SWOT model and to show suitable strategies for developing this industry. This research has done using descriptive – analytical methods and data collection has been performed through documentary and field and survey methods. The results show Shiraz as religious tourism city, has very potential and practical capabilities that it has not arrived to suitable situation. In order to, shrine of shah cheragh and another famous shrines with weighted score 0.236, are as one of the strong factors and management weakness and loss of stability in tourism management with weighted score 0.244, are as one of weak factors, to developed shrine of Shah Cheragh as the most important religious tourism development factors with weighted score 0.252, is as the most important opportunity, and to exist many organizations and disagreement between their, with weighted score 0.244, has known one of the most important threat on religious tourism development. Aggressive competition strategies are provided for using strength points and remove religious tourism development weaknesses in Shiraz city.
Machine summary:
بر اساس آمارهای موجود از مجموع نزدیک به ۹ هزار مکان مذهبی در نقاط مختلف کشور، ۵ هزار و ۸۰۰ بقعه متبرکه به عنوان آرامگاههای امامزادگان ثبت شده، هزار و ۲۰۰ بقعه در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده و بیش از سه هزار مکان مذهبی مقدس ثبت شده شامل حسینیهها، مساجد، مدارس مذهبی و حوزه علمیه، کلیسا، کنیسه، آتشگاه و نیایشگاه شناسایی شده است (سلطان مرادی، ۱۳۹۰: ۱۴) و از سوی دیگر با عنایت به اینکه در دین اسلام تأکید فراوان به سفر شده است، میتوان تا حدی به ابعاد بازار بالقوه گردشگری مذهبی هم از بعد داخلی و هم بینالمللی پی برد.
از آنجا که شیراز در سدههای گذشته گذرگاه زوار به مشهد بوده است، محل دفن چندین و چند امامزاده، آستانه و دارای بقعههای زیادی است (حاتمی، ۱۳۸۷: ۱۶)، همچنین با دارا بودن نشان پایتخت فرهنگی کشور و پتانسیلهای بالای گردشگری و توریستی، میتواند به عنوان جزئی از تنه اصلی میراث کهن ایران زمین نقش خویش را در جهت گسترش توسعه پایدار گردشگری به خوبی ایفا نموده و با برخی از شهرهای سایر کشورهای منطقه نیز رقابت نماید.
به تصویر صفحه مراجعه شودشکل2- نقشۀ موقعیت شهر شیراز بحث در این بخش با استفاده از دادهها و یافتههای مرتبط با موضوع پژوهش، نگاهی اجمالی به جاذبههای تاریخی، مذهبی و فرهنگی شهر شیراز خواهیم داشت و سپس به منظور ارائه راهکارها و سیاستهای توسعه گردشگری مذهبی در شهر شیراز، شناخت عوامل چهارگانه مدل SWOT در جهت رفع ضعفها و تهدیدها، بهبود قوتها و فرصتها امری اجتنابپذیر تلقی میشود که در زیر مورد مطالعه قرار گرفته است.
به همین منظور عوامل خارجی و داخلی در ماتریس SWOT با یکدیگر مقایسه شدند تا استراتژیهای برنامهریزی توسعه گردشگری مذهبی شهر شیراز در قالب جدول 5 تدوین گردد.