Abstract:
حقوق به عنوان یکی از علوم انسانی اجتماعی، متکی به نوع نگاه ما به انسان است و به
عبارتی تعریف از انسان، اولین و مهم ترین مساله علوم انسانی یا به تعبیری شالود هی آن است.
تعریف از انسان چه تاثیری بر ابعاد و مختصات یک نظام حقوقی دارد؟ در حقوق اسلامی، انسان
براساس طبیعت خلقتش با دو حیثیت مطرح م یشود: حیثیت جنسیتی که دو جنس زن و مرد را
با تفاوت های جسمانی و روانی عنوان می کند و اصلی ترین و ذاتی ترین عنصر تمایزدهنده زن
و مرد به عنوان انسان است و حیثیت انسانی که مفهومی مشترک برای انسان ها ورای جنسیت
آ نهاست. حال با در نظر گرفتن این امر که تشریع در اسلام هماهنگ با تکوین است، بر اساس
این دو حیثیت طبیعی، دو ساحت حقوقی در نظام حقوقی اسلام وجود دارد: حقوق جنسیتی که
در خانواده به عنوان بستر جنسیتی اجرا م یگردد و حقوق انسانی که در جامعه به عنوان مجتمعی
از انسان ها مدنظر است. حقوق خانوادگی برای زن و مرد مساوی اما نامشابه و حقوق انسانی
برای آنها مساوی و مشابه م یباشد. این ظرافت در تمایز میان حقوق جنسیتی و حقوق انسانی
به درستی در قانون اساسی جمهوری اسلامی نیز به عنوان یک سند فقهی و حقوقی به رسمیت
شناخته شده است.
Machine summary:
در مقابل ، بر عهده ی افراد دارنده ی حق - به نسبت برخوداری از حق ها- تکالیفی نیز وجود دارد(مصباح یزدی ، ١٣٨٨: ٥٢)؛ به عبارت دیگر بر اساس پیوستگی عناصر و اجزاء هستی در نگاه اسلامی ٢ که خود بیانگر عنصر غایتمندی نیز می باشد،٣ برخورداری از هر حق برای انسان ها می تواند موجد تکلیف همان فرد در قبال دیگر انسان ها، موجودات و در مرتبه ی عالی تر تکلیف در قبال خداوند باشد؛ چرا که در این عرصه ، تک تک موجودات ، تحت ولایت عالیه ی خداوند قرار دارند و از این رو همه ی آن ها که دارای مبدأ، مسیر و نهایتا غایت و هدف مشخص هستند و بسان یک مجموعه ی به هم پیوسته ای می باشند که در این میان انسان ها از طریق تعامل با یکدیگر، نظام حقوق و تکلیف در بین یکدیگر را بنا می کنند؛ اگر چه که خالق تمامی این اجزا و بالطبع این روابط خداوند است .
(جوادی آملی ، ١٣٨٥: ٣٠٧) با این اوصاف باید این دو عرصه را از یکدیگر تفکیک کرد: زن و مرد به عنوان دو انسان دارای تمامی حقوق انسانی یکسان و زن و مرد به عنوان دو عضو جامعه ی انسانی با نقش ها و وظایف متفاوت با توجه به طبیعت این دو؛ اگر چه که نباید این نکته را از یاد برد که در این عرصه ، نگاه به انسان براساس تفاوت ساختار جنسیتی زن و مرد که بدون شک در نظام فکری اسلام که عالم تکوین و عالم تشریع در ارتباط با هم قرار دارند، تأثیرات فراوانی خواهد داشت و این چنین است ادعای حقوق اسلامی که لازمه ی عدالت و حقوق طبیعی زن و مرد، عدم تشابه آن ها در پاره ای از حقوق است و این اصل زیر بنای قانونگذاری در جامعه است .
(
, 
, 
)
