Abstract:
با اختراع دوربین عکاسی این پرسش مطرح شد و همچنان مطرح است که «آیا عکس میتواند به عنوان یک اثر هنری حمایت شود؟» از طرفی، دوربین ابزاری مکانیکی است که تأثیر آن در خلق عکس انکارکردنی نیست و همین واقعیت تفاوت اساسی عکس با آثار هنری از قبیل نقاشی است؛ لذا برخی معتقدند عکس تنها واقعیت موجود را نقل میکند و فاقد اصالت لازم برای حمایتپذیری بهعنوان اثر هنری است. از طرف دیگر، نمیتوان نقش عکاس را بهعنوان کسی که از دوربین برای خلق عکس بهره میبرد و از بین گزینههای مختلف دست به انتخاب زده و یکی را برمیگزیند نادیده گرفت. در نتیجه عدهای عکس را حاصل خلاقیت عکاس و واجد اصالت و لذا اثری هنری دانستهاند که باید حمایت شود. نظر اخیر در حقوق بیشتر کشورها و اسناد مهم بینالمللی مانند کنوانسیون برن پذیرفته شده است. در این مقاله، با روش توصیفی-تحلیلی، نحوۀ حمایت و احراز اصالت عکس و موضوعات مرتبط با آن در حقوق داخلی کشورها و اسناد بینالمللی بررسی شده است.
With the invention of camera a question arose and is still in place whether photography can be protected as an artistic work? On one hand, camera is a mechanical tool with an undeniable role in the creation of photography and this fact is the main difference between it and other artistic works such as painting. Therefore, some believe that photo quotes only the reality and is void of the originality necessary for being protected as an artistic work. On the other hand, the role of photographer as the one who uses camera to create the photo and makes choices among the available options and selects one may not be ignored. Hence, some consider photo as the result of photographer’s creativity which is original and is an artistic work that must be protected. The latter opinion has been accepted in the law of most countries and important international documents including Berne Convention. In this article, through a descriptive-analytic method, the way to protect photo and determine its originality and related topics have been studied in the national laws and international documents.
Machine summary:
نظر بـه ارتبـاط دو موضـوع مهـم پدیدآورنده و مالک نخستین حقوق مادی آثار عکاسی و همچنین مدت حمایت از عکس با شـرط اصالت ، این دو موضوع نیز در ادامه در دو قسمت جداگانه مطالعه شده اند.
در واقع همان طـور که در یادداشت توضیحی شمارة ١٧ دستورالعمل اروپایی راجع به مدت حمایت از کپی رایت و حقوق مجاور معین ١ (از این به بعد دستورالعمل ٢٠٠٦) بیان شده است ، مطابق با کنوانسیون برن ، اثـر عکاسـی زمانی اصیل محسوب می شود که از خلاقیت خود پدیدآورنده ناشی شود و منعکس کنندة شخصیت او باشد.
در حقوق ایران ، بند ٨ مادة ٢ قانون ٤٨ تصریح کرده است که هرگاه اثـر عکاسـی بـا ابتکـار و ابداع پدیدآورنده خلق شده باشد حمایت می شود.
در مورد حمایت از اثـر عکاسـی ، بـه طـور خاص ، برخی اساتید معتقدند باید بین دو مـورد تفکیـک کـرد: نخسـت ، عکـاس ذوق و سـلیقه و احساسات خود را در آفرینش عکس به کار برده اسـت و دوم ، در شـکل گیـری عکـس ، عملکـرد مکانیکی دوربین غلبه داشته است .
تأکید دارد: عکسی که در آن درجه ای متعارف از خلاقیت و ابتکـار بـه کـار نرفتـه اسـت چگونـه 1 می تواند اصالت در مفهوم مورد نظر قانون ٤٨ را داشته باشد؟ بند ١١ مادة ٢ لایحة حمایت از مالکیت فکری (از این به بعد لایحه )، اثر عکاسـی را بـه عنـوان یکی از آثار مورد حمایت برشمرده است .
, Gervais, Daniel (2009), Of Silos and Constellations: Comparing Notions of Originality in Copyright Law, CARDOZO ARTS amp; ENTERTAINMENT, Vol. 27:375, pp.