Abstract:
اقتصاد ایران در حال گذر از برنامه ریزی متمرکز به سوی برنامه ریزی غیرمتمرکز بوده و مبحث انرژی یکی
از بحث های اساسی در این دوران انتقال است. اهمیت این نکته زمانی آشکار می شود که درمی یابیم
درآمدهای حاصل از فروش انواع حامل های انرژی بیش از ٩٠ درصد از درآمد ملی را تشکیل می دهد و از
سویی دیگر، اختصاص مبالغ هنگفتی از بودجه ملی به صورت سالیانه با عنوان یارانه انواع حامل های انرژی
صورت می گیرد. بنابراین بحث حذف یارانه های انرژی از حساسیت قابل ملاحظه ای برخوردار می باشد. در
این مطالعه به بررسی وجود شکست ساختاری و رابطه بین مصرف انرژی و رشد اقتصادی در ایران بین
سالهای 1362 تا 1394 پرداخته شد و متغیرهای لگاریتم متوسط قیمت حامل های انرژی، لگاریتم تسهیلات
بانکی، لگاریتم نیروی کار به همراه متغیر موهومی شکست ساختاری (برای دو نقطه شکست سال های
1388 و 1392)را روی لگاریتم رشد اقتصادی در مدل های مختلف پویا، تصحیح خطا و بلند مدت مورد
بررسی قرار گرفت. بر اساس نتایج برآورد الگوی پویا به روش ARDL نشان می دهد که متغیر لگاریتم
متوسط قیمت حامل های انرژی در سال جاری و نیز با یک وقفه تاثیر مثبت و معنی دار بر رشد اقتصادی
کشور داشته است و با افزایش قیمت حامل های انرژی، رشد اقتصادی افزایش می یابد و همچنین متغیرهای لگاریتم تسهیلات بانکی، لگاریتم نیروی کار و متغیر موهومی شکست ساختاری نیز بر روی رشد اقتصادی نیز تاثیر مثبت و معنی داری دارد که این روابط در مدل های بلندمدت و تصحیح خطا مورد تایید قرار
گرفت.
Machine summary:
در اين مطالعه به بررسي وجود شکست ساختاري و رابطه بين مصرف انرژي و رشد اقتصادي در ايران بين سالهاي ١٣٦٢ تا ١٣٩٤پرداخته شد و متغيرهاي لگاريتم متوسط قيمت حاملهاي انرژي، لگاريتم تسهيلات بانکي، لگاريتم نيروي کار به همراه متغير موهومي شکست ساختاري (براي دو نقطه شکست سال هاي ١٣٨٨و ١٣٩٢) را روي لگاريتم رشد اقتصادي در مدلهاي مختلف پويا، تصحيح خطا و بلند مدت مورد بررسي قرار گرفت .
بر اساس نتايج برآورد الگوي پويا به روش ARDL نشان ميدهد که متغير لگاريتم متوسط قيمت حامل هاي انرژي در سال جاري و نيز با يک وقفه تأثير مثبت و معنيدار بر رشد اقتصادي کشور داشته است و با افزايش قيمت حاملهاي انرژي، رشد اقتصادي افزايش مي يابد و همچنين متغيرهاي لگاريتم تسهيلات بانکي، لگاريتم نيروي کار و متغير موهومي شکست ساختاري نيز بر روي رشد اقتصادي نيز تاثير مثبت و معني داري دارد که اين روابط در مدلهاي بلندمدت و تصحيح خطا مورد تاييد قرار گرفت .
Organization for Economic Cooperation and Development اوري و بويد (٢٠٠٥) به منظور ارزيابي اثرات اقتصادي افزايش قيمت حامل هاي انرژي در مکزيک ، تاثير افزايش قيمت بنزين و برق را در اقتصاد مکزيک با استفاده از يک مدل تعادل عمومي قابل محاسبه و مورد بررسي قرار دادند.
(١٣٨٧) بررسي رابطه مصرف انرژي و رشد اقتصادي و اشتغال در بخش هاي مختلف اقتصاد ايران ، مجله تحقيقات اقتصادي، شماره ٨٦، صص ٣٨ ــ پژويان ، جمشيد، ١٣٨٦، «اقتصاد يارانه »، مجموعه مقالات همايش اقتصاد يارانه ، تهران : وزارت بازرگاني، انتشارات دانشگاه امام صادق ، شماره اول .