اثربخشی رشد فزآینده پژوهش‌های کشاورزی ایران بر شاخص‌های توسعه کشاورزی کشور Journal Article

Writer: احسانی، وحید ؛ اعظمی، موسی ؛ نجفی، سید محمد باقر ؛ سهیلی، فرامرز ؛

پژوهشنامه کتابداری و اطلاع رسانی پاییز و زمستان 1396، سال هفتم - شماره 2 ، ب (Ministry of Science/ISC (‎25 page(s) - From 292 to 316 )

Keywords: رشد پژوهش‌های کشاورزی ایران اثربخشی پژوهش اثربخشی پژوهش‌های ایران ارزیابی تاثیر پژوهش‌های کشاورزی شاخص‌های توسعه کشاورزی علم‌سنجی تولیدات علمی scientometrics Research Impact Science Production Iran agricultural researches growth Effectiveness of Iran researches Impact of agricultural researches Agricultural development indices

fa en

Abstract:

مقدمه: نظر به رشد چشمگیر تولیدات علمی ایران در حیطه کشاورزی و اهمیت بخش کشاورزی برای کشور، هدف مطالعه حاضر بررسی اثربخشی رشد فزآینده پژوهش‌های کشاورزی ایران بر توسعه کشاورزی کشور است. بدین منظور، تغییرات تعداد مقالات کشاورزی با تغییرات شاخص های توسعه کشاورزی کشور طی ۳ دهه اخیر مقایسه شد. روش : پژوهش حاضر از مطالعات علم‌سنجی و روش به کار گرفته شده، مطالعه تطبیقی است که طی آن روند تغییرات ایران از حیث «تعداد مقالات کشاورزی» و «شاخص های توسعه کشاورزی» با سایر کشورهای جهان مورد مقایسه قرار گرفته است. ابتدا مهم‌ترین شاخص‌های نشان دهنده وضعیت کشاورزی که داده‌های آنها برای یک بازه زمانی حداقل ۳۰ ساله (۲۰۱۳ – ۱۹۸۴) موجود باشد انتخاب شدند. در مورد هر شاخص، کشورهایی که داده های مربوط به آنها برای بازه ای حداقل ۳۰ ساله موجود بود انتخاب شدند. در هر گروه، روند تغییرات سهم و رتبه ایران از لحاظ تعداد مقالات کشاورزی با روند تغییرات سهم و رتبه کشور از لحاظ شاخص مربوطه مورد مقایسه قرار گرفت. داده‌های موردنیاز از پایگاه‌های معتبری چون وب آو نالج، سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد، بانک جهانی و تارنمای گلوبال اکونومی گردآوری شد. یافته‌ها: در گروه اول با وجود ۳۲ برابر شدن سهم تولیدات علمی کشاورزی، سهم ایران از لحاظ ارزش افزوده بخش کشاورزی به حدود یک‌سوم مقدار اولیه رسیده است. در گروه دوم علی‌رغم ارتقاء ۵۳ رتبه‌ای جایگاه تولیدات علمی کشاورزی ایران، رتبه کشور از لحاظ ارزش خالص تولیدات کشاورزی تنها ۵ پله صعود نموده است. در گروه سوم رتبه کشور از لحاظ تولیدات علمی و ارزش صادرات کشاورزی به ترتیب ۵۰ و ۳۴ پله ارتقاءیافته است. در گروه چهارم با وجود ارتقاء ۵۱ رتبه‌ای جایگاه تولیدات علمی کشاورزی، رتبه ایران از لحاظ انتشار گازهای گلخانه‌ای ناشی از فعالیت‌های کشاورزی تنها ۱ پله بهبود یافته است. در گروه پنجم علی‌رغم ارتقاء ۳۵ رتبه‌ای جایگاه تولیدات علمی کشاورزی، رتبه کشور از لحاظ بهره‌وری کشاورزی ۴ پله تنزل یافته است. در گروه ششم جایگاه تولیدات علمی کشاورزی ایران ۴۹، و جایگاه کشور از لحاظ عملکرد غلات و حبوبات ۱۱ رتبه بهبود یافته‌اند. بحث و نتیجه گیری: یافته های پژوهش حاضر حاکی از آن است که رشد فزآینده برون دادهای پژوهشی ایران در حیطه کشاورزی بر شاخص‌های توسعه کشاورزی و لذا بر وضعیّت بخش کشاورزی کشور اثربخشی ضعیفی داشته است. یافته ها مویّد آن است که طی دهه‌های اخیر، در فضای حاکم بر پژوهش‌های کشاورزی کشور تاکید عمده بر روی افزایش بروندادهای پژوهشی بوده و به آثار نهایی یا حتی پیامدهای اولیه مورد انتظار از کاربرد این پژوهش‌ها توجه چندانی نشده است. البته بر اساس نتایج حاصل نمی توان مشخص کرد که آیا علت اصلی کم اثر بودن پژوهش های کشاورزی ناکارآمد بودن این پژوهش ها بوده و یا اینکه برخی عوامل دیگر (مانند عملکرد ضعیف بخش اجرا) نقش اصلی را داشته اند. بنابراین، پیشنهاد می شود بررسی این مهم در مطالعات آتی مورد توجه قرار گیرد. نتیجه مطالعه حاضر اهمیت ارزیابی اثربخشی تولیدات علمی کشور در سایر حیطه های موضوعی را دو چندان کرده و بر بازبینی سیاست های نظام آموزش و پژوهش کشور تاکید می کند.

INTRUDUCTION: The purpose of this study is to assess the impact of the increasing growth of Iran's agricultural researches on its agricultural development indices. METHODOLOGY: This research is a comparative study in which a group of countries that their data was available for at least 30 years was created for each agricultural development index. Then, in each group, the trend of Iran's rank and share based on the number of its agricultural articles was compared with the trend of the country’s rank and share in terms of the intended development indicator. FINDINGS: In the first group, despite 3200% growth of agricultural science production share, Iran’s share in terms of agricultural value-added was reduced to one-third of the initial value. In the second group, Iran’s agricultural science production position has been improved 53 ranks, but in terms of net production value its position improved just 5 ranks. In the third group, the country’s position has been improved 50 and 34 ranks based on agricultural articles count and agricultural exports value, respectively. In the fourth group, despite 51 ranks of improvement in agricultural science production, Iran’s position has been arose only 1 rank in terms of greenhouse gas emissions. In the fifth group, Iran's agricultural articles rank has been improved 35 ratings while in terms of agricultural productivity it fell 4 ranks down. In the sixth group, Iran’s position has been improved 49 and 11 ranks based on agricultural science production and cereals yield, respectively. CONCLUSIONS: The results imply that Iran’s increasing growth of agricultural researches has only had a small impact on its agricultural development indices.

Download citation file :
(پژوهیار, , , )

Download PDF
Downlaod HTML

Shortlink:

Page: